Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 109
100
Jón Helgason:
Prestafólagsritiö.
nærri, en stóð áfram fast á sínu og kendi, að kirkjan hefði
fengið heilagan anda að gjöf og væri því óskeikul í öllu því,
er varðaði trú og siðgæði. Fyrir því hefði kirkjan ekki aðeins
vald til að geyma erfðaktnningu frá liðnum öldum, heldur
einnig til að skapa nýja erfðakenningu og hinni jafngilda.
Þetta vald hafði Píus páfi tekið sér þegar árið 1854, er hann
lýsti yfir því, að kenninguna um óflekkaðan getnað Maríu
bæri að skoða sem trúarsetningu, og það enda án þess að
kalla áður saman allsherjar kirkjuþing í því tilefni. Vatikan-
fundurinn tók afleiðingunum af þessu, er hann lýsti yfir því,
að ekki þyrfti neitt allsherjar kirkjuþing til að mynda erfi-
kenningu, er hefði fult gildi, heldur gæti páfinn gert það einn,
»þegar hann ávarpi í embættisnafni (ex cathedra) kirkjuna í
heild sinni um þau efni, sem varða trú og siðgæði«. Oskeik-
unin er álitin vera persónuleg náðargjöf (karisma) að því leyti
sem ekki er hægt að selja hann í hendur neinu öðru kirkju-
legu valdi, og það er páfinn, sem í persónu sinni ber hana
uppi, en ekki hið postullega sæti hans (páfastóllinn); en óper-
sónuleg verður þessi óskeikun að því leyti sem hún er ekki
komin undir persónulegum eiginleikum, heldur veitist páfan-
um aðeins sem eftirmanni Péturs postula og handhafa hins
postullega kensluembættis. Sem einkapersónu getur páfanum
skjátlast, svo að hann jafnvel gerist trúvillingur. Að nafninu
til er óskeikun kirkjufunda haldið, en þó því aðeins, að páfinn
teljist þar með. Um víðtæki trúarinnar og siðgæðisins, sem
óskeikun þessi er miðuð við, er ekkert fastmælum bundið. I
raun og veru álítur kirkjan sig ekki aðeins geta úrskurðað
hvað skuli vera trúfræðilegar og siðfræðilegar kennisetningar,
heldur telur hún sig hafa vald til að hafna kenningum nútíma-
vísindanna ef ríði í bága við kenningar kirkjunnar. Oskeik-
unar-kenningin hefir mikillega orðið til þess að sameina
áhangendur rómversku kirkjunnar, en um leið hefir hún orðið
til þess að staðfesta óyfirkvæmilegt djúp milli hennar og ann-
ara kirkjudeilda. í augum mótmælenda fer þessi trúarsetning
um óskeikun páfans í bága við ritninguna, söguna og insta
eðli kristindómsins.