Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 258
Prestafélagsritiö.
KIRKJUEININGIN í SKOTLANDI.
Eftir séra Helga Konráðsson.
Annar október 1929 er — og verBur vafalaust lengi — einn af merkustu
dögum skozku kirkjunnar og um Ieiö allrar skozku þjóðarinnar, því að
þá Iauk margra alda deilum. Fríkirkjubandalagið (The United Free Church)
og skozka kirkjan (The Church of Scotland) gengu í bandalag og gerð-
ust ein kirkja. Til þess að gefa hugmynd um, hvað í rauninni gerðist
með þessari sameiningu, verður hér rakin í fám dráttum saga sundrungar-
innar, sem á undan fór, og einingarviðleitninnar á síðustu tímum.
1560 er siðbótarár Skotlands og stofnár Oldungakirkjunnar (Presby-
terian-kirkjunnar). Henni tilheyrir meiri hluti skozku þjóðarinnar, þó að á
Skotlandi starfi einnig biskupakirkja og rómversk-kaþólska kirkjan, auk
margra annara kirkjudeilda.
Oldungakirkjan var ekki Iengi einhuga. Fljótlega tók hver klofningin
að reka aðra. Stöfuðu þær flestar að einhverju leyti af óvingjarnlegum
afskiftum þings og stjórnar af málum kirkjunnar og ágangi á réttindi
hennar. 1712 svifti parlamentið söfnuðina rétti til að kjósa sér prest og
dró um sama leyti í sínar hendur sem mest yfirráð kirkjunnar. Af þessu
o. fl. varð klofning 1733 og „Secession“-deildin myndaöist. 1761 myndar
Thomas Gillespie »ReIief“-kirkjuna „til verndar þeim, sem eru undirokaðir
og sviftir réttindum sínum". Langstærsta sprengingin varð þó 1843, þegar
474 prestar sögðu sig úr kirkjunni og mynduðu fríkirkju, heldur en að
þola kúgun ríkisstjórnarinnar. — Þetta, sem hér er falið, eru aðeins
stærstu klofningarnar. Hinar eru þó miklu fleiri, en smávægilegri. En
eftir þetta fer að draga saman með deildunum aftur. 1874 gaf ríkið
kirkjunni aftur þau réttindi, sem það hafði tekið 1712. Fríkirkjurnar
fara og um það leyti að færast nær hver annari og sameinast loks alda-
mótaárið 1900. Varð þá til Fríkirkju-bandalagiö úr Secession-hlutanum,
Relief-kirkjunni og Fríkirkjunni frá 1843, og nú í fyrrahaust sameinaðist
það þjóðkirkjunni, enda er hún alveg frjáls og óháö ríkinu síðan 1921;
en þar sem deilurnar hafa staðið út af afskiftum ríkisins, má segja, að
sameiningin hafi komið á sfnum tíma. Þó að kirkjan losaðist undan
ríkinu, misti hún ekki réttindi sín til fornra landeigna og hún skoðast
sem þjóðkirkja.
Það er auðvelt að hugsa sér fögnuð þeirra manna, sem árum saman
hafa barist fyrir sameiningu, þegar þeir loks eru komnir að markinu.