Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 53
46
Kristinn F. Stefánsson:
PrestifdigariliS.
líf mannanna, eins og t. d. séreign. Þó viðurkendi Tómas frá
Aquino aðeins þá séreign, sem skapast fyrir vinnu einstak-
lingsins1)- Þessi skarpa árás kirkjufeðranna á helgi eignarétt-
arins, einkum hinna eldri, kann sumum að þykja kynlegt fyrir-
brigði á vorum dögum. En alt hefir sínar ástæður, og þeirra
verður hér að leita í þjóðfélagsástandi þeirra tíma. Það var í
rauninni ekkert glæsilegt að mörgu leyti, og hefir vafalaust
verið orÖið miklu verra þá, en á dögum Krists og postulanna.
Misskifting auðsins var orðin geysilega mikil. Auðurinn (jarð-
irnar) var stöðugt að safnast á færri og færri hendur og fá-
tæktarbölið að magnast að sama skapi. Staða leiguliðanna f
þjóðfélaginu var orðin hörmuleg. Þeir voru bundnir jarðeig-
endum með sköttum og skyldum og urðu þeim oftasf mjög
háðir; en jarðeigendurnir notuðu sér þessa sterku aðstöðu oft
í ríkum mæli. Það var þetta ástand í þjóðfélaginu, sem kirkju-
feðurnir telja óhæft og ókristilegt. Fyrir því hella þeir úr
reiðiskálum sínum yfir auðmennina og krefjast jafnari skift-
ingu verðmætanna og margir þeirra afnámi eignaréttarins.
Kirkjan, eða beztu menn hennar, sjá vandamálið og skiíja
afleiðingarnar. Og þeir hefjast handa til þess að ráða fram
úr því: Þeir snúast í lið með lítilmagnanum gegn þeirn, sem
er meiri máttar.
Þessi umbótastefna kirkjunnar f þjóðfélagsmálum, nær einnig
til annara vandamála, sem þá voru uppi; og er ég þá kom-
inn að afstöðu kirkjufeðranna til vandamálsins um vaxtatökur.
Milli þessara tveggja mála er náið samband, því að vaxtataka
byggist beinlínis á eignaréttinum, eins og gefur að skilja. —
Allir elztu kirkjufeðurnir kveða hana ókristilega og kirkjan
bannar all-Iengi fram eftir að taka vexti af fé og beitir áhrifa-
valdi sfnu svo langt, sem það náði, til þess að því banni yrði
framfylgt. Og kirkjunni tókst meira að segja, að koma ákvæði
um bann gegn vaxtatöku inn í löggjöf sumra þjóða2), enda
þótt iila gengi að framfylgja því, þegar framliðu stundir.
1) Sömu skoÖunum heldur Leo XIII. síð*r fram í hinu merka riti
aínu: Encyclopædia rerum novarum.
2) M. Neumann: Geschichte des Wuchers, 1865.