Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 158
Presfafélagsriliö.
Trúarbragðafræðsla í skólum.
149
sjá hvílíkur meginmunur hér er á honum og eldri skólum.
Einstaklingurinn tekur sér hvert verkefni fyrir af innri þörf.
Það er leit eftir svari við spurningum, sem undangengin við-
fangsefni hafa vakið upp fyrir honum. Þekkingarinnar er, eins
og áður er sagt, jafnan leitað í þjónustu einhvers hærri til-
gangs, og svarið verður lifandi andleg eign nemandans um
Ieið og það er fengið, af því að það er bein fullnæging ein-
hverrar andlegrar þarfar. Þetta verður, því miður, ekki sagt
um skóla, sem hafa það hlutverk að raða tilteknu námsefni í
börnin á tilteknum tíma, án tillits til þess, hvort það hæfi
andlegri þörf þeirra eða ásigkomulagi.
En það, sem einna fegurst er og mest um vert í starfs-
skólanum frá uppeldisfræðilegu sjónarmiði, er:
Vinnufélagsskapur (Arbeitsgemeinschaft) sá, sem börnin
mpnda af sjálfsdáðum um sameiginleg og sjálfvalin viðfangs-
efni. Börnin mynda æfinlega starfshópa, þegar þau eru sjálf-
ráð. I vinnusamfélaginu læra börnin sjálf að skifta með sér
verkum með tilliti til hæfileika og getu, og beygja sig undir
félagsleg sjónarmið og þjóna sameiginlegum tilgangi. f vinnu-
félagsskapnum læra þau að þiggja, sem félagsverur. Árangur
heildarinnar er summan af afrekum allra einstaklinga. Einn
alvarlegasti brestur gamla skólans frá siðferðilegu sjónarmiði,
er í því fólginn, að hann einangrar hvern nemanda um við-
fangsefni sitt. Það er nákvæmlega jafn mikils eða lítils virði,
hvort sem nokkur annar fæst við sama viðfangsefni. Hann á
að skila skólanum árangri sínum, en ekki umhverfi sínu eða
lífinu. Samkeppni sú, sem skólinn stofnar til, er í andstöðu
við allan siðþroska, í andstöðu við eðli barnsins sjálfs. Ekkert
er litlu barni eins ljúft eins og að hjálpa öllum, sem hjálpar
þess þurfa, svo langt, sem kraftarnir hrökkva. í gamla skól-
anum er þessi hjálpfýsi fremur illa séð, ekki sízt við próf.
Og það er í raun og veru eðlilegt, því venjulegt skólapróf
er mælikvarði borgaralegs félags á seljanlega og hagnýtilega
leikni. En hann á ekki heima í uppeldisstofnun, allra sízt
kristilegri uppeldisstofnun. Þar má illa án vera þess siðþroska
og félagsþroska, sem leiðir af sjálfráðum vinnufélagsskap barn-