Skírnir - 01.01.1957, Page 32

30
Einar Haugen
Skírnir
gangi bezt að læra tungumál, hygg ég, að svarið yrði hiklaust:
börnum. Fullorðið fólk gefur oft upp alla von um að geta lært
nýtt mál, um leið og börn þess sjálfs læra það, að því er
virðist, viðstöðulaust og taka að henda gaman að fálmkennd-
um tilraunum foreldra sinna. Ef við berum saman fullorðna
nemendur, komumst við að raun um, að það eru ekki mestu
hugsuðirnir eða fræðimennirnir, sem léttast eiga með að læra
mál: fólk, sem okkur kann að virðast standa á mjög lágu gáfna-
farsstigi, er visst með að láta móðan mása á hinu nýja tungu-
máli, meðan aðrir hnjóta um hvert orð. Þetta sýnir, að vand-
inn við málanám er ekki, eða ætti ekki að vera, gáfnafarslegs
eðlis; samt verður það svo hjá flestum kennurum, þegar í
kennslustofu er komið, svo og í flestum kennslubókum. Þar
eru teknar saman flóknar reglur um stílagerð, kallaðar mál-
fræði, og málið kennt orð fyrir orð með því að þýða þau
úr einu máli í annað. Lestur texta verður að æfingu í því að
ráða gátu þá, er felst í merkingu þeirra, m. ö. o. lausn gáfna-
farslegra dæma. En meginreglan er: Þú munt aldrei lœra
tungumál, nema þú verðir sem barn. Nú ætla ég mér ekki að
halda því fram, að fullorðið fólk geti horfið aftur til bernsku
sinnar og gert málanám sitt algjörlega að eftirhermu- og
minnisatriði. Það er áreiðanlega rétt, að fullorðið fólk verður
að notfæra sér þá gáfnafarslegu eiginleika, er það hefir áunn-
ið sér, og ef það hlýtur rétta leiðsögn, getur það notað þessa
eiginleika til þess að stytta málanámið. Það getur verið eins
fljótt að læra og börnin, og misskilningur er að halda, að
námið kosti börnin ekki bæði tíma og erfiði. Etinn fullorðni
verður að týna niður sumum þeim bábiljum varðandi tungu-
mál, sem komizt hafa inn hjá honum í skólanámi hans; hann
verður að losa sig við hömlur þær, sem orðið hafa til með
honum við að vaxa upp og verða að fullorðnum manni, og
'hann verður að kasta frá sér þeirri flugu, að tungumálanám
jafngildi ekki fullu starfi. Að vissu leyti er tungumálanám í
reynd ein hin mesta auðmýking, sem fullorðinn maður getur
orðið fyrir. 1 bili, að minnsta kosti, verður hann að setja sig
í spor daufdumbra; honum er ógreitt um mál, og hann heyr-
ir illa, og andleg geta hans er að miklu leyti lömuð. En hann