Skírnir - 01.01.1957, Síða 81
Skírnir
Edvard Grieg
79
uðust báðir foreldrar hans. Stuttu eftir þann sorglega viðburð
samdi Grieg hið stórkostlega tónverk sitt Ballade (Ópus 24).
Form hennar er tilbrigði við norska þjóðvísu. — Eins og oft
í þungum raunum leitar hann aftur til uppsprettunnar, til
hinnar alþýðlegu listar landsins.
I þessu verki berjast öll sálaröfl tónskáldsins, ljós gegn
myrkri, guð gegn djöfli, maðurinn gegn sjálfum sér. Það er
harmþrungið tónverk, barátta, sem kallar á alla hans krafta,
einbeitir þeim út í yztu æsar, en endar í kyrrlátum trega.
Ballade er aðalverk Edvards Griegs fyrir píanó. En hann lék
það aldrei sjálfur á hljómleikum sínum. Það er eins og hann
hafi hikað við að opinbera á þann hátt það, sem hafði dýpst
áhrif á hann, þegar hann samdi þetta verk.
' Sama ár og Pétur Gautur var frumsýndur, fer Grieg þó til
útlanda. Hann er viðstaddur, þegar Festspielhaus Richards
Wagners er vígt í Bayreuth. Þó að Grieg meti Wagner mikils
og eins og áður getur væri stórhrifinn af Tannhduser í æsku
sinni, gagnrýnir hann nú líka meistarann, og sú gagnrýni
ber vott um sérstæðan tónlistarlegan persónuleika með fastar
og skýrar skoðanir. Um veturinn dvelur Grieg í Kristíaníu;
en sumarið eftir fara þau hjónin aftur til Vestur-Noregs.
Grieg hugsar æ meira til Harðangurs, þessa fagra ævintýra-
lands, þar sem hann dreymir um að finna sér bústað í kyrr-
látu umhverfi til þess að geta hlustað á rödd hinnar máttugu
náttúru. Á þessum tíma situr Edvard Grieg í fyrsta sinn á
ævinni að sumbli í hofi Efa konungs. Hann efast um hæfi-
leika sína, efast um krafta sína. Hann óttast að staðaldri hin
stóru form í tónlistinni. En hann heldur, að hann verði ein-
mitt að sigra þau til að standa ekki í stað á þroskabrautinni.
—• Til slíkrar baráttu þarfnast hann friðar; og þann frið finn-
ur hann í Harðangri. 1 norskri náttúru, norskri alþýðlegri
hljómlist og norskum alþýðukveðskap reynir hann að finna
fótfestu. Þetta tókst honum líka. Hins vegar ekki að sigra hið
stóra form. — En um sjálfa baráttuna bera verk hans frá
þessum árum harmfagran vott.
Eitt þeirra er Den bergtekne (Hinn bergnumdi), sem Guð-
mundur Jónsson hefur túlkað meistaralega með sínfóníu-