Skírnir - 01.01.1957, Page 135
Skírnir Nokkrir málshættir úr söfnum Hallgrims Schevings
133
Málshátturinn er hjá G.O.1), Lhs. 1261, 8vo (báðum söfn-
unum) og hjá F.J.2), hvarvetna í sömu mynd og stendur hjá
Scheving. (1 hinum erlendu söfnum, sem ég athugaði, kom
hann ekki fyrir).
1 Lbs. 1261, 8vo fann ég málshátt, er svipar mjög til þessa
að orðalagi:
Fáir bera þrótt um annars mein. Lbs. 1261, 8vo (A.A.).
Orðasambandið bera þrótt minnir á bera þrek, sem stendur
í vísu eftir Sighvat Þórðarson:
þrec bar seGr til sócnar
sín þvi at fyrst gecc ÍNan
milldr i marga hilldi
mest eN or alesti. Sk. A. I, 247.
(Fl. u. Erl. Skjálgss. 10. v.).
Þrek var að fornu máli karlkynsorð (þrekr), sömu merk-
ingar og þróttur (sbr. Fr.). Orðasamböndin bera þrek og bera
þrótt merkja því bæði hið sama, þ. e. „vera sterkur“. Senni-
legt finnst mér, að málshátturinn jáir bera o. s. frv. sé eitt-
hvað afbakaður, a. m. k. upphafsorð hans. Hvort hér er sami
málsháttur og hjá Scheving að uppruna til, er erfitt að gizka
á, en samband virðist þó hljóta að vera milli þeirra.
1 hinu forna Málsháttakvæði, sem getið er um í formála
hér að framan3), stendur svohljóðandi málsháttur:
Engi knettir vm aNars mein.
Sk. A. 132 (Málsh.kv. 24. v.).
F.J. þýðir hann þannig: „Ingen klager over en andens
mén“. (1 Lex. poet. er knetta þýdd ,,klage“).
Málshátturinn þróttugur er hver um annars mein er þann-
ig þýddur hjá Bl.: „enhver er stærk, naar det gælder en an-
dens Lidelse“. I báðum þessum málsháttum er því megin-
hugsunin hin sama, að enginn geti sett sig í annars spor.
Virðist því lítill vafi á því, að samband sé milli þeirra. Sam-
kvæmt því gæti málshátturinn hjá Scheving verið forn að
uppruna.
1) G.O. Thes., bls. 173.
2) Málsh., bls. 117.
3) Sjá bls. 96—97.