Skírnir - 01.01.1957, Page 269

Skírnir
Ritfregnir
267
Ég kýs ekki far á knerri þeim,
sem Kolskeggur á að lenda.
1 fylgd með Gunnar fer ég heim
í fylgd með Gunnari fer ég heim
Ósjaldan hefur Davíð verið stórhöggur í ádeilum sínum. Svo er enn.
Mætti nefna þess nokkur dæmi úr siðustu bók hans, en aðeins tvö skulu
tekin: Skessuríma og GuðshúsiS. Bezt er að láta hvern og einn um að leggja
sinn skilning í þessar hvassyrtu ádeilur, er sýna, að hæfni skáldsins til að
veifa refsivendinum hefur aldrei verið meiri. Andstyggð hans á undirferli,
svikum, ágirnd, klækjum, falsi, hégómaskap, tildri og öðrum ódygðum
er svo mikil sem nokkru sinni áður, en trúin á andans verðmæti er bjarg-
föst og heil. Hér brýnir röddina frjálshuga skáld, óháð af allri tízku og
ismum, eins og skáld ættu ævinlega að vera. Skessurímu kveður sannur
fslendingur, en engin undirlægja erlends valds, hvorki austræns né vest-
ræns. GuðshúsiS vegsamar fölskalaus aðdáandi höfundar kristninnar og
helgra dóma í musteri hans og annars staðar, en eigi síður sá, sem virðir
mannlega göfgi og þjóðleg, listræn ágæti.
Mætur Davíðs á kjarki sjómannsins og þolgæði bóndans hafa jafnan
verið miklar. Þær hafa ekki minnkað. Sjá t. d. kvæðin Brimlendingu,
Kjarnakyn og Bónda. Höfundur Kjarnakyns knýr hörpuna karlmennsk-
unni til lofs og dýrðar, líkt og þeir frændur, Bjarni og Jakob Thorarensen,
hafa gert, en af sinni sérstæðu og óbrigðulu snilld. Með Bónda heiðrar
Davíð ræktunarmanninn, sem stendur hjarta hans svo nærri, á verðugan
hátt, að visu ekki í fyrsta sinn, en þó þannig, að kvæðið orkar ekki á les-
andann sem endurtekning. Það er gætt ferskleika, likt og jörðin og gróð-
urinn eru alltaf ung og ný, þegar þau koma undan snjónum á vorin.
Davið lítur á starf bóndans eins og Zaraþústra forðum:
Þú fannst, að það er gæfa lýðs og lands
að leita guðs og rækta akra hans.
Af sögulegum kvæðum verður mér minnisstæðast Nórólendingar flytja
lík Jóns Arasonar heim aS Hólum, enda fer saman aðdáun skáldsins og
mín á hinum mikla biskupi. Hrynjandi kvæðisins og göngulag líkmann-
anna eru listilega samræmd.
Náskyld þeim kvæðum, sem nú hafa verið gerð að nokkru umtalsefni,
eru ættjarðar- og þjóðsagnaljóð Davíðs, því að ást hans til lands og þjóðar
er órjúfanlega samofin, eins og ljósast er af FjallkonuljóSi og Ávarpi til
Fjallkonunnar 17. júní 1954, sem flestir þekkja, því að það var lesið upp í
útvarpið og síðan gefið út sérprentað. Við þessa tviþættu tryggðavináttu
fléttast svo tignunar- og tilbeiðsluandi skáldsins og trú hans á æðri for-
sjón og hjálp, þegar neyðin er stærst:
Stundum getur þyngsta þraut
þjóðum markað sigurbraut,
vafið saman veika þætti,
valdið nýjum aldarhætti.