Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1998, Síða 23

Ritningin og kvennagagnrýnin
Að lesa í Ijósi Krists
Sá fjöldi texta Biblíunnar sem fjallar á neikvæðan hátt um konur og sú stað-
reynd að Biblían hefur verið notuð til þess að réttlæta eða stuðla að kúgun
kvenna um aldir, hefur leitt til þess að mörgum konum finnst erfitt að nálgast
Biblíuna og taka hana alvarlega sem trúarrit. Reynsla kvenna fyrr og nú kallar
á ábyrga umræðu um mælikvarða á texta ritningarinnar. Brýnt er að fjallað
sé um það hvernig eigi að velja á milli einstakra texta. Ennfremur þarf að
takast á við spurninguna um kennivald Biblíunnar í heild sinni. Hér tel ég að
aðferð Lúthers geti reynst hjálpleg. Eins og kunnugt er lagði Lúther til að
ritningin yrði lesin í ljósi Krists.30 Þegar frásögur guðspjallanna eru lesnar í
þeim tilgangi að skoða afstöðu Krists til kvenna kemur í ljós að Kristur gekk
þvert á viðteknar hugmyndir um konur, bæði með orðum sínum og athöfnum.
í öðrum ritum Nýja testamentisins er víða að finna vitnisburð í anda Krists,
þó að á sumum stöðum hafi áhrif samfélagsins náð að yfirskyggja hann.
Þróunin frá jafnréttissamfélaginu sem Kristur setti á fót til feðraveldisskipu-
lags kirkjunnar sem viðhaldist hefur allt fram á þessa öld, minnir okkur á
nauðsyn gagnrýninnar túlkunar á textum ritningarinnar. í minningu þeirra
kvenna sem á undan okkur hafa farið og leitast hafa við að framfylgja köllun
Guðs, rifjum við upp sögu þeirra. Við lesum þessar sögur í ljósi boðskapar
Krists, sem dreginn er saman í hinni fomu skírnarjátningu í 3. kafla Galata-
bréfsins, þar sem sú nýlunda er tekin upp að ekki er lengur gerður greinar-
munur á fólki eftir kyni, kynþætti eða stétt því að allir eru eitt í Kristi.
Til minningar um hana
Sem trúarrit kristinnar kirkju hefur Biblían haft ómæld áhrif á einstaklinga
og samfélög um langan aldur. Vestræn menning ber þessum áhrifum glöggt
vitni. Konumar sem stóðu að ritun Kvennabiblíunnar í lok síðustu aldar gerðu
sér grein fyrir áhrifum Biblíunnar á stöðu kvenna. Einnig hafa kvenguðfræð-
ingar, sem á síðustu áratugum hafa skrifað út frá sjónarhorni kvennagagn-
rýninnar, bent á þessi áhrif og nauðsyn þess að hlutverk og vald Biblíunnar
verði endurskoðað, sem og túlkun texta hennar í samtímanum. Framlag Elisa-
beth Schússler Fiorenzu er ómetanlegt í þessu samhengi. Hún hefur ásamt
fleiri brautryðjendum kvennaguðfræðinnar sett mark sitt á þróun guðfræði-
legrar umræðu á undanfömum áratugum og séð til þess að hún verði ekki söm
á ný. Meðal annars vegna vinnu hennar hafa konur um víða veröld kvatt sér
hljóðs í kirkjunni og akademíunni. Ennþá er erfitt að segja til um afleiðing-
30 Varðandi skilning Lúthers á heilagri ritningu og hlutverki hennar, sjá t.d. Paul Althaus:
The Theology of Martin Luther, 72-102.
21