Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1998, Blaðsíða 242

4
Pétur Pétursson
vegna leggur hann hvað eftir annað áherslu á það að hver mannssál sem í trú
leitar Guðs sé það dýrmætasta sem fyrirfinnst í öllum heiminum. Þetta við-
horf gerir ekki ráð fyrir snöggu afturhvarfi heldur vexti og þróun. Maðurinn
tekur ekki einungis út andlegan vöxt sinn hér í heimi, heldur einnig í öðrum
heimi, eða öðrum heimum. Bak við þessar hugmyndir Haralds liggur þróunar-
hyggja vísinda hans tíma og hann heimfærir þær yfir á kenningu kristninnar
um helgunina, samfélag heilagra og hina hinstu tíma.
Þegar sköpunarguðfræði Haralds er skoðuð í heild kemur í ljós að hann
er ekki alltaf samkvæmur sjálfum sér. Hann leggur ekki fram heildstæða
sköpunarguðfræði þótt þar megi greina ákveðnar forsendur. Þegar um er að
ræða uppruna efnisins og tilvist hins illa þá er útlegging hans ekki á eina
bókina lærð. Tvíhyggjan er þar áberandi, efnið, holdið virðist oft í eðli sínu
vera af hinu illa en sálin er guðleg og hún losar sig við efnislíkamann og leitar
til upphafs síns í Guði. Hins vegar hafa jurtir og dýr sál og ekkert er svo illt
að það eigi sér ekki vísan samastað í æðra heimi vegna góðra anda og lögmáls
kærleikans. Guðfræði Haralds virðist öðrum þræði hvíla á einhyggju, sem
kemur fram í því að sömu lögmál gilda um vöxt og þroska í þessum heimi
sem og í öðrum heimum. Hann telur að kirkjan verði að endurskoða stöðu
sína, en boðskapur Krists eins og hann er að finna í guðspjöllunum samkvæmt
frjálslyndu guðfræðinni er sígildur að hans mati og eina vopnið gegn efnis-
hyggju og villimennskunni sem blundar með manninum. Þegar kemur að því
að útskýra hið illa í heiminum, með skírskotun til styrjaldarinnar, riðlast ein-
hyggjan og bölið er útskýrt með því að hið illa sé að verki í spilltum efnis-
heimi en hið góða sé að verki þar sem andlegar kærleiksríkar verur annars
heims vaka yfir manninum og taka á móti hinum látnu. Að styrjöldinni lokinni
telur hann að maðurinn geti lært af henni og umfjöllunin ber aftur vott um
fyrri einhyggju.
Niðurstaða mín er sú að Haraldur Níelsson hafi verið frumlegur og frjór
guðfræðingur sem tókst af alefli á við heimfærslu fagnaðarerindis kristninnar
á samtíma sinn. Sálarheill hans sjálfs var að veði vegna þess að hann gat ekki,
eins og fomvinur hans Jón Helgason, aðgreint guðfræði og persónulega trú.
Trú hans gerði hann næman á birtingarform hins guðlega í mannlífinu og í
náttúrunni.
240