Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 75

H | . ,  | . –
Ingimar Ólafsson Waage, Kristján Kristjánsson
og Amalía Björnsdóttir
Hver eru vi!horf
grunnskólakennara til
l"!ræ!is í skólastarfi?
Lýðræði og mannréttindi mynda einn af sex nýjum grunnþáttum nýrrar aðalnám-
skrár grunnskóla og var sá þáttur kveikjan að þeirri rannsókn sem hér er greint frá.
Fræðilegur grunnur hennar eru hugmyndir Johns Dewey um hina lýðræðislegu
manneskju og mikilvægi menntunar í þróun lýðræðis en þær falla vel að þeim
hugmyndum sem koma fram í nýrri menntastefnu. Empírískur grunnur rann-
sóknarinnar er spurningalistakönnun sem Ingimar Ólafsson Waage lagði fyrir
grunnskólakennara í tveimur sveitarfélögum sem svöruðu spurningum um við-
horf sín til lýðræðis í skólastarfi og hvernig þau viðhorf birtust í störfum þeirra. Í
rannsókninni kom fram að skilningur kennara á lýðræðishugtakinu tengist frem-
ur hugsjónum lýðræðisins en síður einstaklingsbundnu framlagi líkt og samræðu,
rökræðu eða hlustun. Fram komu vísbendingar um að ef kennarar forðast umræðu
um viðkvæm eða umdeild samfélagsleg málefni þá dragi að þeirra mati úr lýðræð-
islegri virkni nemenda, frumkvæði, umburðarlyndi og gagnkvæmum skilningi.
Þannig virðast viðhorf kennara til lýðræðisins hafa áhrif á möguleika skólanna til
að mennta lýðræðislegar manneskjur.
Inngangur
Eftir efnahagshrunið haustið  var kallað á endurskoðun stjórnmála, við-
skiptalífs og menntakerfis á Íslandi. Hluti af þessu uppgjöri var starf Rannsóknar-
nefndar Alþingis sem skilaði yfirgripsmikilli skýrslu. Í henni er íslensk stjórn-
málamenning sögð vanþroskuð og einkennast af miklu valdi ráðherra og oddvita
stjórnarflokkanna. Ákvarðanir væru ekki alltaf teknar eftir lýðræðislega umræðu
heldur væru þær í höndum valdamikilla stjórnmálamanna. Í skýrslunni var einn-
ig vikið að meintu frelsi sem Íslendingar skyldu öðlast í kjölfar einkavæðingar
Hugur 2013-4.indd 75 23/01/2014 12:57:26