Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 27

Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 27
 Arfar Don Kíkóta  Þriðja hugtakið kallast á ensku „narrativicity“ sem kalla mætti „segni“ á íslensku. Frásaga hefur mikið magn af segni, stærðfræðiformúla lítið eða ekkert segnimagn. Fyrirbæri sem hafa sagngerð eru gædd mikilli segni, hafi þau frásögu-formgerð í ofanálag eykst segnis-magnið fyrir vikið. Grindin, m-samsemdirnar og skurðpunktar þeirra hafa sagngerð að svo miklu leyti sem þær eru merkingarleg ferli. Þessi ferli hafa sömu formgerð og saga, þau heMast á ákveðnum tímapunkti, ná hátindi og þeim lýkur. Persónan og grind hennar eru hluti af æviferli sem hefur hafist á tilteknu augnabliki og lýkur fyrr eða síðar, nema náttúrulögmálin breytist allt í einu og menn verði eilífir. Að hafa m-samsemd á borð við „kona Guðmundar“ eða „forstjóri X“ er ástand sem hlýtur að hafa hafist á ákveðnum tímapunkti og ljúka fyrr eða síðar. Það að m-samsemdir mætast í skurðpunktum er augljóslega tímabundið ferli. Kona Guðmundar gæti skilið við hann og/eða misst forstjórastarfið. Hún gæti haldið starfinu og gifst Jóni, þá skarast m-samsemd hennar sem forstjóra við nýja m- samsemd, „kona Jóns“. Auk þess eru grindin, m-samsemdirnar og skurðpunktarnir gegnsýrðir merk- ingu. m-samsemdir eru spunnar af toga merkingar. Það er í krafti hugtaka, orða og tákna sem fyrirbæri eins og „eiginmaður“, „forstjóri“ eða „dóni“ verða til. Takið hugtök, orð og tákn burt og þessi fyrirbæri hverfa og þar með m-samsemdir. Persónan og þar af leiðandi grind hennar verða ekki greind skarplega frá sálar- lífi og sálarlíf er gegndreypa af merkingu. Það er gegnsýrt af hugsunum, orðum og draumum, belgfullum af táknum. Persónan verður heldur ekki greind skarplega frá raunverulegri eða mögulegri breytni. Maðurinn er sumpart það sem gerir eða vildi gera. Jean-Paul Sartre sagði sællar minningar „L’homme est ce qu’il se fait“ („Maðurinn er það sem hann gerir úr sér“).22 Svo langt vil ég ekki ganga en læt mér nægja að segja að maðurinn sé sumpart það sem hann gerir, gæti gert eða vildi gera. Biggi blauti fær m-samsemd- ina fyllibytta m.a. vegna þess sem hann gerir eða hefur tilhneigingu til að gera. A er þá og því aðeins athöfn að hún sé merkingarbær. Slái ég með hamri á hnéskel mína þá sparkar fóturinn en það er viðbragð, ekki athöfn. Sparki ég í mann meðvitað þá er sparkið athöfn, sú athöfn að ætla sér að meiða manninn. Án merkingar er athöfnin ekkert, A er aðeins athöfn í gefinni lýsingu, t.d. lýsingunni „spark til þess að valda skaða“.23 Hvernig er hægt að sannreyna tilvist tiltekinnar persónu (og þar með grindar- innar) nema með því að hyggja að orðum, athöfnum og hugsunum tiltekins ein- staklings? Við vitum hvað orð, athafnir, tilfinningar og hugsanir eru en varla hvað hreinræktuð sál eða persóna, ómenguð af þessu þrennu, kunni að vera. Vissulega verður eitthvað að hugsa eða hafa tilfinningar eða beita orðum. Hugsanir án hugs- uðar eru ekki til, tilfinning án þess sem hana finnur er ekki möguleg, athöfn án gerenda ekki heldur. Við köllum hugsuðinn, gerandann, tilfinningaveruna o.s.frv. „hugveruna“, „sjálfið“, „sálina“ eða „persónuna“.24 En vandséð er að hugveran,  Sartre : .  Hér má heyra bergmál frá heimspekingum á borð við Georg Henrik von Wright ().  Hér er „persóna“ notað í merkingunni „einstaklingur“ eða „vera sem er persóna“. Hugur 2013-4.indd 27 23/01/2014 12:57:24
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.