Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 104

 Jean-Luc Nancy
þessari skilgreiningu. En við þurfum að takast á við hana, hún varðar grund vallar-
atriði sem mig langar til að sýna fram á að við höfum náð að yfirvinna.
Þessi skilgreining veldur heimspekinni ekki bara hugarangri, heldur kallar hún
á skilgreiningar er virðast standa utan hinnar heimspekilegu orðræðu. Tökum
dæmi af orðum Durells sem ég vitnaði til hér að framan; þau segja ekki annað
en þetta. Eða orð Josephs Conrad: „listina […] má skilgreina sem tilraun ein-
staklings til að gera hinum sýnilega heimi skil með því að leiða sannleikann í
ljós, margbreytilegan sannleika en samt einn, eins og hann hvílir á bak við allar
myndir heimsins.“10 Eða þessi skilgreining sem Norman Mailer hefur eftir Mart-
in Johnson: „Listin er miðlun tilfinninganna“,11 eða Dubuffet: „Það er engin list
án ölvunar. Þá meina ég geggjaðrar ölvunar! Láttu rökhugsunina veltast! Hvílík
geggjun! […] Listin er ástríðufyllsta æðið sem maðurinn getur fundið…“12
Til þess að höndla ekki bara einfalda samsemd, heldur djúpa sameiginlega
merkingu þessara sjónarhorna, nægir að hafa í huga að hin hegelska Hugmynd er
alls ekki það sama og hin vitsmunalega Hugmynd. Hún er hvorki hinn hugsaði
skilningur né hugmynd framsetningar. Hugmyndin felur í sér samsöfnun ákvarð-
ana Verunnar í sér og fyrir sig (við getum líka í grófum dráttum kallað hana
sannleika, merkingu, frumlag eða sjálfsveru). Hugmyndin er kynning verunnar
eða hlutarins fyrir sjálfri sér. Hún er þannig sinn innri sýnileiki og mótun, eða
hluturinn sjálfur sem hi! sé!a, bæði í mynd nafnorðsins (hluturinn sé!ur og höndl-
aður í sýnilegu formi) og sem lýsingarorðið (hinn sé!i hlutur, höndlaður í formi
sínu út frá sjálfum sér eða kjarna sínum).
Það er í þessum skilningi sem listin er hinn skynjanlegi sýnileiki þessa skiljan-
lega (og þar af leiðandi ósýnilega) sýnileika. Hið ósýnilega form (sem Platon
kallaði eidos) hverfur inn í sjálft sig og gerir sig sýnilegt. Þannig leiðir það í ljós
og sýnir Veru sína sem form og form Veru sinnar. Allar stórar hugsanir um „eftir-
líkinguna“ hafa aldrei snúist um annað en eftirlíkingu Hugmyndarinnar eða
myndarinnar, þessarar Hugmyndar (sem þið skiljið vel að er ekki annað en sjálf-
speglun tilverunnar, hermilist hennar í handanverunni). Þar af leiðandi eru allar
hugsanir Hugmyndarinnar hugsanir myndarinnar eða eftirlíkingarinnar. Einnig
og umfram allt, þegar horfið er frá eftirlíkingu ytri forma eða í þessum skilningi,
frá „náttúrunni“. Allar slíkar hugsanir eru þannig guðfræðilegar, því þær þrjósk-
ast við að snúast í kringum hið mikla viðfangsefni „hinnar sýnilegu myndar hins
ósýnilega Guðs“, sem var skilgreining Origenesar á Kristi.
Allur módernisminn sem talar um hið ósýnilega, eða hið ósýnanlega, er þannig
stilltur inn á braut þessa viðfangsefnis. Það er alltaf þetta sem skýrir setninguna
sem grafin er á legstein Pauls Klee og Merleau-Ponty vitnar til: „Ég er óhöndlan-
legur (ósýnilegur) í nánd minni og íveru.“13
Það sem gildir hér er sýnileiki hins ósýnilega sem slíks, eða framsetning hug-
myndarinnar, einnig í þversagnarkenndri nærveru eigin hyldýpis, eigin formyrkv-
 Formáli að Le Nègre du Narcisse.
 Morceaux de bravoure, París, Gallimard , bls. .
 Prospectus et tous écrits suivants, . bindi, París, Gallimard , bls. .
 L’Œil et l ’esprit, kafli IV.
Hugur 2013-4.indd 104 23/01/2014 12:57:28