Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 82

 Ingimar Ólafsson Waage, Kristján Kristjánsson og Amalía Björnsdóttir
legri hugsun og taka meira tillit til hugmynda nemenda.44 Rannsóknir Sigrúnar
Aðalbjarnardóttur benda til þess að kennarinn hafi hlutverki að gegna við eflingu
lýðræðisþroska nemenda sinna með því að bjóða þeim til lýðræðislegrar þátttöku
í umræðum og ákvörðunum sem snerta þau sjálf í nærsamfélaginu.45 Hins vegar
virðast kennarar eiga allnokkur ónýtt sóknarfæri, sérstaklega í tengslum við að
bjóða nemendum að taka þátt í umræðum um mál sem fólk hefur mismunandi
skoðanir á og kynnast ólíkum sjónarmiðum.
Í rannsókninni sem kynnt er hér á eftir er leitast við að svara því hver viðhorf
grunnskólakennara í tveimur sveitarfélögum á Íslandi eru til lýðræðis í skólastarfi.
Viðhorfin voru skoðuð út frá Mórum grundvallarspurningum sem hver um sig
snertir ólíka fleti skólastarfsins. Fyrst var spurt um skilning á lýðræðishugtakinu,
hvort hann væri af hinum hefðbundna stjórnskipulega toga eða meira í ætt við
skilning Deweys.46 Síðan var leitað svara við því hvort skólastarfið byði upp á
lýðræðislega þátttöku nemenda í anda kenninga Deweys. Einnig voru kennarar
spurðir hvernig þeir teldu lýðræðislega hugsun nemenda birtast og loks hvað þeir
gerðu til að hafa áhrif á lýðræðisþroska nemenda sinna.
Rannsóknara!fer!
Rannsóknin fólst í því að lagðar voru fyrir spurningar til að kanna viðhorf grunn-
skólakennara til lýðræðis. Til að auka réttmæti spurningalistans (réttmæti vís-
ar til þess hvort spurningalistinn mæli það sem honum er ætlað að mæla) var
hann forprófaður meðal grunnskólakennara í sveitarfélagi sem ekki tók þátt í
rannsókninni. Auk þess var orðalag staðhæfinganna borið undir nokkra kennara
sem einnig stóðu utan rannsóknarinnar. Útreikningur á Cronbach Alpha-stuðli
á staðhæfingahluta spurningalistans gaf mælitöluna , sem bendir til góðs innra
samræmis í svörum. Notað var kí-kvaðrat til að bera saman svör þátttakenda eft-
ir kyni og skólastigi, en skólastigin eru yngsta stig (.–. bekkur), miðstig (.–.
bekkur) og unglingastig (.–. bekkur). Við útreikninga á fylgni voru aðeins
tekin með í reikninginn svör þeirra sem kenndu einvörðungu á einu skólastigi.
Innbyrðis fylgni milli svara á raðkvarða var skoðuð með Spearman’s rho og phi
var notað til að bera saman svör á tvígildum breytum.47 Þegar talað er hér á eftir
um mun á hópum eða fylgni þá var hún tölfræðilega marktæk. Spurningalistinn
sem var notaður hefur vissar takmarkanir sem felast í því að svör kennaranna eru
matskennd og huglæg og gefa einungis vísbendingar auk þess sem ekki er víst
að svör þátttakenda í slíkri rannsókn gefi endilega rétta mynd af raunverulegum
viðhorfum.48 Niðurstöðurnar ásamt myndum, töflum, fylgnistuðlum og spurn-
ingalistanum má nálgast í meistaraprófsritgerð Ingimars Ólafssonar Waage.49
 Güleç og Balçik .
 Sigrún Aðalbjarnardóttir , .
 Dewey , ; Kristján Kristjánsson ; Guðmundur Heiðar Frímannsson .
 Spearman’s rho er fylgnistuðull sem notaður er til að mæla samband milli tveggja breyta á rað-
kvarða líkt og staðhæfingarnar sem notaðar voru í spurningalistanum. Phi-fylgnistuðullinn er
notaður til að bera saman svör á tvígildum breytum, t.d. að bera saman svör ólíkra hópa.
 Nisbett og Ross .
 Ingimar Ólafsson Waage .
Hugur 2013-4.indd 82 23/01/2014 12:57:27