Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 116

 Maurizio Lazzarato
„Hlutverur“, vélar, verklagsreglur, skýringarmyndir, súlurit og forrit geta alið af
sér vegvísa „frumlægrar sjálfsveruvæðingar“ eða miðstöðvar „frumlægrar yrðing-
ar“. Hugtökin „fyrir sig“ og „fyrir aðra“ sem venjulega teljast sérkenni mennskra
sjálfsvera festast þá einnig við „hluti“. Í „sjálfsverum“ kristallast aftur á móti venj-
ur, líkamlegar og verklegar rútínur sem geta búið yfir þéttleika af toga „hlutvera“.
Í þrælkuninni er það ekki einvörðungu svo að einstaklingurinn „renni saman
við fyrirkomulagið“ heldur er hann líka hluta!ur í sundur af hálfu þess: þættir
sjálfsveruleikans (greind, hrif, kenndir, hugsun, minni, líkamlegur máttur) eru
þá ekki lengur sameinaðir innan „égs-ins“, þeir vísa ekki lengur til hinnar ein-
staklingsbundnu sjálfsveru. Greind, hrif, kenndir, hugsun, minni og líkamlegur
máttur verða þannig að þáttum sem renna ekki lengur saman í persónunni, held-
ur í fyrirkomulaginu eða ferlinu (fyrirtækinu, Mölmiðlunum, opinberri þjónustu,
skólanum o.s.frv.).
Á þennan hátt skírskotar undirokunin til vitundar og táknunar og til tilvísandi
merkingarfræði og málfræði af toga sjálfsveru og samveruleika, en vélræn þrælk-
un virkjar í senn mun meira og mun minna en vitund og táknun, þ.e.a.s. mun
meira og mun minna en persónuna, einstaklinginn og samveruleikann.
„Undirokunin tekur til heildrænna persóna, stórsærra sjálfsverutáknana sem
hæglega má ráðskast með, en vélræn þrælkun fer fram í gegnum þau táknunar- og
tilvísunarkerfi þar sem einstaklingsbundnar sjálfsverur „bera kennsl á og Marlægj-
ast hver aðra“.“7
Þrælkunin fer hvorki sínu fram með kúgun né hugmyndafræði. Hún beitir
fyrir sig líkana- og mótunartækni sem snerta „sjálf úrræði lífsins og mannlegrar
iðju“. Hún nær tökum á mannverum „innan frá“ og „utan frá“ með því að ljá
þeim skynjanir og skynhæfni, ásamt ómeðvituðum táknunum, af tilteknu tagi.
Mótunin sem vélræna þrælkunin kemur í kring grípur inn í „grundvallarstarfsemi
hegðunar af toga skynjunar, skynhæfni, hrifa, hugsunar og tungumáls“.8
Þannig losar vélræn þrælkun úr læðingi þau öfl og krafta sem búa undir pers-
ónunni (skynjun, skynhæfni, hrif, löngun) og standa henni ofar (vélræn, mál-
bundin, félagsleg kerfi auk Mölmiðla- og hagkerfa); öfl og krafta sem ná út fyrir
mörk sjálfsverunnar og einstaklingsbundinna tengsla hennar og draga úr tilbrigð-
um hins „mögulega“.9
Tilkoma fyrirtækjastjórnunar, og sú þróun í sífellt fleiri þjónustugreinum að
sjálfvirkur búnaður leysi samband fulltrúa og notanda af hólmi, þenur út svið
„mannvélakerfisins“ og þeirrar þrælkunar sem því fylgir uns það nær til flestallra
athafna. Í vélrænni þrælkun felst nýbreytni, leyndarmál og sérstakur máttur kap-
ítalismans, en félagsleg undirokun er afbrigði af stjórnun sjálfsveruleikans sem
hann þiggur í arf frá öðrum samfélagskerfum en umbreytir jafnframt til að þjóna
markmiðum sínum.
Kapítalisminn leggur stund á tvíþætta meinfýsni: meinfýsni „mannhyggjunnar“
 Félix Guattari, La révolution moléculaire (París: Omnibus ), bls. .
 Sama rit, bls. .
 „Með samfelldri auðgun merkingarfræðilegra þátta sinna tekur auðmagnið, handan við launa-
vinnu og verðlögð gæði hennar, við stjórninni á mergð valda- og löngunarskammta sem áður fyrr
voru lokuð af innan svæðisbundins hvatahagkerfis heimilisins“ (sama rit, bls. ).
Hugur 2013-4.indd 116 23/01/2014 12:57:29