Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 70

 Hlynur Helgason
því. Ein líkleg skýring ólgunnar eru viðbrögð við því að utanaðkomandi gestur
fámennrar listaelítu í bænum taldi sér fært að skrifa ruddalegan texta á áberandi
vegg í bænum. Við þetta bætist að almennt þótti fólki „verkið“ ekki vera sann-
færandi listaverk; það féll ekki að formgerð listhugsunar almennings þegar Hlyn-
ur leitaði í hráan myndheim illa útærðs graffítís með útfærslu sína. Mótmælin
beindust því bæði að því að verkið særði fagurfræðilega kennd fólks og var móðg-
andi gagnvart skoðunum stórs hluta bæjarbúa. Verkið móðgaði rúman þriðjung
íbúanna sem talist gæti til þess minnihluta í bænum sem voru stuðningsmenn
Bush, hóps sem vel að merkja hafði að miklu leyti þurft um langa hríð að sætta
sig við að vera í minnihluta í stjórnmálum bæjarins. Þetta fólk taldi sig eiga rétt
á sinni skoðun. Þess vegna mætti segja að því hafi réttilega verið misboðið þegar
þessi útlendingur skipti sér af málum á þennan hátt. Einnig má leiða líkur að því
að almenn óánægja hafi komið fram hjá stuðningsmönnum demókrata vegna þess
að þeim hafi verið misboðið fyrir hönd granna sinna sem voru á annarri sko!un en
$eir sjálfir; að þeim hafi ekki þótt við hæfi að ráðast svo freklega gegn sannfæringu
samborgara sinna.
Það er því hægt að greina flóknar ástæður á bak við viðbrögðin sem verkið vakti.
Þessar ástæður leiddu til þess að bæjaryfirvöld báðu um að verkið yrði hulið og
sæist ekki beint frá götunni. Þessar ástæður leiddu einnig til þess að fólki misbauð
hvernig Hlynur túlkaði mótmælin með eigin ritskoðun á verkinu. Verkið hafði
því, án þess að það hafi verið ætlunin, þau áhrif að skipa fólki með ólíkar stjórn-
málaskoðanir saman í andstöðu við sig. Þessi skipan birtist einnig í andstöðu gegn
yfirlætislegum viðhorfum lista- og menntaelítunnar sem Hlynur stóð fyrir (án
þess að það hafi heldur verið ætlunin). Fólkið gat verið almennt sammála, í þessari
skipan sinni, um ljótleika verksins og smekkleysi. Þótt meirihluti íbúa væri í anda
sammála Hlyni á móti George W. Bush þá studdu þeir pólítíska andstæðinga sína
þegar þeir andmæltu þeirri ómálefnalegu framsetningu sem segja má að hafi birst
í verki Hlyns. Því fólki var misboðið þegar verkið var „leiðrétt“ vegna þess að leið-
réttingin sýndi ekki skilning á flókinni skipan mála í bænum, heldur lét sem þær
pólitísku hugmyndir sem um væri að ræða væru einfaldar og einfeldningslegar.
Það var í því yfirlæti sem Hlynur skipaði sér, ómeðvitað, í sveit með listaelítu
bæjarins. Hann skipaði sér með þessum aðkomumönnum sem almenningi fannst
telja sig yfir sig hafinn í skjóli menningar, skynsemi og menntunar. Það sem verkið
birti, í þeirri atburðarás sem það leiddi af sér óafvitandi, var því að endingu hversu
flókin og áhugaverð margræðnin getur verið í skipan málefnalegrar hugsunar hjá
almenningi. Þetta er því viss áminning til þeirra sem láta málefni lýðræðisumbóta
til sín taka; að skoða vel þær flóknu og margræðu forsendur sem liggja að baki
lýðræðislegrar skipanar, í tengslum við umræðu og afstöðu fólks.
Í verki Óskar Vilhjálmsdóttur, Eitthva! anna!, var markmiðið, líkt og hjá
Hlyni, að vekja umræðu. Verkið fór fram í Gallerí Hlemmi í Reykjavík árið .
Þar kaus hún að snúa frá hefðbundinni aðferð myndlistar og gera í staðinn verk
sem var í reynd félagslegur gjörningur. Myndræn framsetning verksins var þó
nokkur; hún einkenndist af því komið var upp huggulegri fundaaðstöðu innan
rýmis gallerísins og málað með grófu letri „Eitthvað annað“ á glugga þess þann-
Hugur 2013-4.indd 70 23/01/2014 12:57:26