Hugur - 01.01.2013, Blaðsíða 47

Skapandi sjálfsgleymi 
eina sem við vitum er að það er einhver greinarmunur á veruháttum Zhuang
Zhou og fiðrildisins. Þau skipta um sjálf í einum hvelli. Hér eru tveir veruleikar,
veruleikar sem unnt er að hrærast í – algerlega – með gleymskunni. Fiðrildið
gleymir Zhuang Zhou og upplifir eigin fiðrildahátt. Við verðum að sleppa hend-
inni af sjálfi okkar til að geta notið einlægrar þátttöku í skapandi umbreytingum
veruleikans.
Tökum hversdagslegra dæmi um þessa hugmynd. Um leið og við þurfum ekki
lengur að einbeita okkur að tæknilegum þáttum í skapandi athöfn eru þeir líkast
til orðnir sjálfvirkir í gjörðum okkar. Þegar við náum svo mikilli færni í erlendu
tungumáli að getað talað það án þess að riMa sífellt upp í huganum formlegar
málfræði- eða setningafræðireglur, heldur látum bara gamminn geisa, er þetta
líklega allt að koma hjá okkur – vissulega að því tilskildu að við höfum ekki
óraunsæjar hugmyndir um getu okkar. Zhuangzi segir frá slátraranum Ding sem
var í þjónustu hertoga nokkurs og þótti einstaklega lipur við kjötskurðinn. Her-
toginn fylgdist eitt sinn með Ding við störf sín, heillaðist mjög af leikni hans við
skurðinn og bað hann að segja sér hvernig hann hefði þróað þessa tækni: „Þjónn
yðar hugsar bara um ferli breytinganna“, sagði Ding og bætti við:
Langt er orðið síðan ég sneri baki við tækninni. Í fyrstu sá ég ekkert nema
nautsskrokka í starfi mínu. Að þremur árum liðnum sá ég aldrei naut sem
heild. Í dag er ég í sambandi við frumorku veraldarinnar (qi 氣) og horfi
ekki lengur með augunum. Ég skynja hvar ég á að láta staðar numið en
læt orkuna halda áfram rás sinni. Ég treysti á formgerð náttúrunnar, sker
eftir meginlínunum, læt helstu op og raufar leiðbeina mér, athafna mig
í samræmi við náttúrulega eðlisgerð. Ég kem aldrei nálægt liðböndum,
sinum, hvað þá beini. Góður slátrari skiptir um hníf einu sinni á ári,
vegna þess að hann heggur með honum. Venjulegur slátrari skiptir um
hníf á mánaðarfresti, vegna þess að hann brýtur með honum. Ég hef átt
þennan hníf í nítján ár og hef hlutað sundur mörg þúsund nautsskrokka
en blaðið er sem nýbrýnt. Í liðamótunum hérna er bil og hnífsblaðið
hefur enga þykkt. Með því að stinga því sem hefur enga þykkt í bilið er
að sjálfsögðu nægilegt rými til að hreyfa blaðið til og frá. Þess vegna er
blaðið eins og nýbrýnt eftir nítján ár.22
Við iðju sína, þetta gagnvirka samband hans við mynstur veruleikans, hættir
Ding slátrari að vera til sem sjálf sem beitir lærðri og meðvitaðri tækni. Hann
yfirvinnur sjálfan sig og öðlast með því skynræna leikni. Günter Wohlfart skýrir
þessa leikni Ding með eftirfandi hætti: „Eins og maður segir um einhvern að
hann tali reiprennandi væri hér hægt að segja að hann athafni sig reiprennandi,
órofa, án heilabrota. Athöfnin athafnar sig eins og af sjálfri sér, þótt þetta litla
sjálf geri gjarnan mikið úr sér og athafni sig meðvitað eins og athöfnin komi úr
sjálfinu.“23
 Zhuangzi .–; Mair : –.
 Wohlfart : –.
Hugur 2013-4.indd 47 23/01/2014 12:57:25