Prestafélagsritið - 01.01.1930, Qupperneq 50

Pr«.t»uií8,riti5. Kr. F. St.: Kirkjan og þjóðf.vandam.
43
tekið öflugan þátt í því að létta af kúgun og yfirdrotnun,
jafna misréttið í veröldinni og gera einstaklingana andlega
frjálsa og efnalega sjálfstæða.
Það er næsta algengt að hevra hinu gagnstæða haldið
fram, nfl. að kirkjan hafi ætíð verið andvíg öllum réttarbót-
um og staðið á öndverðum meið við hina vir.nandi stétt. Slíkur
dómur er bygður á misskilningi nokkurum, því að að öllu
athuguðu er hverjum manni ljóst, að engin stofnun hefir jafnt
og kristin kirkja haft opin augun fyrir réttlætiskröfum mann-
anna að fornu og nýju, og sýnt þeim, sem eiga að búa við
skarðan hlut í lífinu, meiri samúð og skilning. Ég ætla mér
ekki að gerast verjandi kirkjunnar í þessum málurn. Ég kann-
ast við mörg rangstígin spor í herbúðum hennar, og veit, að
margir stjórnendur hennar hafa verið grimmir, sérgóðir og
hæfileikasnauðir, og vitandi og óvitandi unnið starfsemi kirkj-
unnar, einmitt á þjóðmálasviðinu, hið mesta tjón. Það er ógæfa
kirkjunnar að hafa hossað slíkum mönnum upp í virðingar-
sætin, en sannar ekkert um almenna afstöðu hennar til vanda-
mála félagslífsins. Sagan geymir sannleikann; vér skulum því
hverfa til hennar og athuga stóru vörðurnar og láta þær
vísa oss veginn.
Aða! þjððfélagsvandamál frumkristninnar voru þrælamálin.
Þrælahald var þá alment. Þrællinn var algerlega háður hús-
bónda sínum. Húsbóndinn átti hann í raun og veru með húð
og hári og gat farið með hann eins og honum þóknaðist, án
þess á móti yrði mælt. Þrællinn var réttlaus, alveg eins og
húsdýrin, og mátti því eigi bera hönd fyrir höfuð sér, en átti
líf og limu undir eiganda sínum komið. Menning fornaldar-
innar hvíldi beinlínis á þrælahaldinu. Frjálsir menn lögðu
stund á stjórnmál, kerþjónustu, listir, heimspeki og íþróttir, en
líkamlegt erfiði var þeim talið ósamboðið. Fyrir því voru
þrælarnir óhjákvæmilegir til þess að inna af höndum alt lík-
amlegt starf. Meðferð á þrælum og öll aðbúð var yfirleitt
slæm og versnaði því meira, sem þeim fjölgaði. Þeir urðu