Prestafélagsritið - 01.01.1930, Page 114

Prestafélagsritið. Rómversk-katólska kirkjan. 105
og viShalda óvild katólska manna til hinna nýju »gjörræðis-
legu€ ráðstafana veraldarvaldsins.
En Píus IX. páfi fékk að reyna fleira mótdrægt meðan
hann sat á Pétursstóli. Að vísu höfðu andófsmenn hvergi
nærri jafn hátt um sig síðustu ár æfi hans, og eins sá hann
páfafylgisstefnuna ná meiri og meiri útbreiðslu, Með Péturs-
peningunum, sem í ríkara mæli bárust páfastólnum en nokk-
uru sinni áður, gat hann Iifað í dýrlegum fagnaði og með
því valdi, sem hann hafði yfir öllum almenningi katólskra
manna, gat hann gert bæði Ítalíu og öðrum ríkjum ýmsa
erfiðleika. En á hinn bóginn jók þetta honum ekki vinsældir,
hvorki meðal stjórnendanna né meðal frelsisvina. ftalska
stjórnin gerði þá líka alt, sem hún gat, til þess að takmarka
veldi kirkjunnar. Hún innleiddi 1870 fullkomið trúarbragða-
frelsi, fyrirbauð ýmsar munkareglur, Iagði niður guðfræðideild-
irnar við háskólana (1873) og lögbauð borgaralegt hjónaband
(1879). Austurríki og Ungverjaland sögðu upp samningi, sem
Serður hafði verið við páfastólinn 1855 af þeirri ástæðu, að
annar aðilinn (þ. e. páfinn) væri nú orðinn annar (sem sé
óskeikull) en hann hefði verið þá.
Sérstaklega varð þó stofnun þýzka keisaradæmisins með
forustu Prússa og leiðsögn Bismarcks páfastólnum alt annað
en gleðiefni; því að uppgangur Prússa gat orðið páfastólnum
hættulegur. Hin prússneska ríkis-meðvitund hafði vaxið mjög
við sigurvinningar Þjóðverja í ófriðnum við Frakka og mátti
að því vísu ganga, að þessari ríkis-meðvitund mundi erfitt
veita að sætta sig við kirkjulegt ríki í ríkinu undir stjórn út-
lends fullvalda. Þegar nú þar við bættist, að flokkur sá, er
taldi sig til páfafylgismanna, tók um sama leyti að mynda sér-
stakan andófsflokk í þinginu (»Centrum«), þá hlaut að Ieiða
til baráttu — hinnar svokölluðu þýzku »menningarbaráttu«
(Kultur-Kampf), er stóð yfir í full átta ár 1871—79, en lauk
þó með fullum sigri páfastólsins og páfafylgisstefnunnar. Þessi
^enningarbarátta var í eðli sínu ekki annað en ný mynd
kinnar gömlu baráttu milli ríkis og kirkju; undirrót hennar
var viðleitni ríkisvaldsins til að Ieggja kirkjumálin meira en