Prestafélagsritið - 01.01.1930, Side 156

Pr«stafálagsritiö.
Trúarbragðafræðsla í skólum.
147
virðist, að óhætt sé að svara þeirri spurningu játandi. Ég hefi
hér að framan minst á nútímaskóla í mótsetningu við skóla
með ríkjandi fyrirkomulagi. Með nútímaskóla á ég við ný-
skóla ýmiskonar og nýtísku starfsskóla (Arbeitsschulen). Þeir
virðast standa stórum nær því að vera uppeldisstofnanir í
eiginlegri merkingu, en títt er um aðra skóla, þótt enn sé
raunar ekki sú reynd á fengin, sem skyldi. Án þess að rúm
sé til þess að fara ítarlega út í þessi efni hér, verður þó að
íaka fram nokkur einkenni starfsskólans, sem valda grund-
vallarmismun á honum og eldri skólum. Þar ber fyrst að telja:
Forustu barnsins í náminu, bæði um efnisval og aðferðir.
Mörgum skólamanni finst ærinn byltingarbragur að þessari
hugsun. Hún hefir verið eitt höfuðboðorð hinnar nýju upp-
eldisfræði. Og þó er hún ekki ný. Hún varð fyrst til þegar
Jesús frá Nazaret tók lítið barn og setti það mitt á meðal
lærisveina sinna til þess að þeir mættu læra af því. Nýja
uppeldisfræðin vill læra af barninu, læra af því sjálfu þarfir
þess, vaxtarlögmál og þroskamöguleika. Þetta er ekki hægt í
venjulegum skóla, því að allar athafnir barnsins eru þar andóf
við valdboðum stofnunarinnar (institutionellu autoriteti). For-
usta barnsins táknar algera niðurfellingu á hinni venjulegu
námsgreinaskiftingu, stundalöflu og hinu lög- og venjuhelgaða
starfsformi skólans. Nemandinn er venjulega sjálfráður um
það, hver viðfangsefni hann velur sér í byrjun; venjulega er
það eitthvert hugðarefni hans, einhver lífsþörf eða athugun á
einhverju fyrirbrigði í umhverfinu. Hver nemandi hefir sitt og
vinnur mest að því á eigin spýtur. Síðan koma viðfangsefnin
hvert af öðru í lifandi samhengi, knúin fram af því, sem á
undan er farið. Þessir starfshættir skapa grundvallarmun á
aðstöðu kennarans. Ósk barnsins um andlegt samfélag er svo
sterk, að það er fúst til þess að leggja á sig óhemju áreynslu
til þess að öðlast það. Það er óafvitandi þrá litla barnsins
efiir andlegum samskiftum við umhverfi sitt, sem knýr það til
þess að leysa af hendi það ógna þrekvirki að læra mál móður
sinnar. Þegar barnið hlustar á mál hennar af öllum Iífs og
sálar kröftum, er það lifandi dæmi upp á æðstu tegund hlýðni,