Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1998, Page 108

Gunnlaugur A. Jónsson
Einstök staða sr. Friðriks sem áhrifamikils æskulýðsleiðtoga gerir hugvekjur
hans að sérlega forvitnilegu viðfangsefni. Óvenjulega náin tengsl hans við
kirkjuna, menninguna og breiðan hóp ungs og ómótaðs æskulýðs gerir það
líka áhugavert að skoða ræður hans og hugvekjur í ljósi umfjöllunar Clines.
Sá samanburður verður þó ekki gegnumgangandi í þeirri framsetningu sem
hér fer á eftir heldur gripið til hans þegar ástæða þykir til.
Mikil notkun Gamla testamentisins
Það er eftirtektarvert að einkunnarorð sín skyldi sr. Friðrik sækja í Gamla
testamentið, nánar tiltekið í Jesaja 12:3: „Þér munuð með fögnuði vatn ausa
úr lindum hjálpræðisins“ og heiti annars9 ræðusafns síns fékk sr. Friðrik einn-
ig úr Gamla testamentinu, þ.e. úr sálmi 46: Guð er oss hceli og styrkur.10 Eg
held að óhætt sé að segja að hann hafi notað Gamla testamentið meira í boðun
sinni en algengt er meðal íslenskra kennimanna,* 11 og ber sú mikla og fjöl-
breytilega notkun vitni um óvenjulega biblíuþekkingu. Óneitanlega vekur það
athygli að sr. Friðrik skuli í hugvekjum sínum styðjast í mun rílcari mæli við
Gamla testamentið en jafnaldri hans, gamlatestamentisfræðingurinn sr. Har-
aldur Níelsson (1868-1928).12 Væntanlega má að verulegu leyti skýra það með
þeim mun sem var á hinum ólíku guðfræðistefnum sem þeir tilheyrðu, sem
kenndar voru við nýja og gamla guðfræði. Síðarnefnda stefnan leit á Biblíuna
alla sem Guðs orð, hin fyrrnefnda hafði tilhneigingu til að líta á Gamla testa-
mentið sem að verulegu leyti úrelt.13
Grunnurinn að hinni miklu biblíuþekkingu sr. Friðriks var lagður þegar í
9 Hið fyrra útgefna ræðusafn hans nefndist Sjö fösturœður eftir séra Friðrik Friðriksson
fluttar í Dómkirkjunni 1930. Gefnar út af Bókaverzlun Jóns Helgasonar 1934. Einnig hafa
stakar ræður sr. Friðriks komið út.
10 Friðrik Friðriksson, Guð er oss hœli og styrkur. [Magnús Runólfsson þýddi úr dönsku].
Bókagerðin Lilja, Reykjavík 1943.
11 Ekki þarf lengi að fletta í prédikana- og hugvekjusafni sr. Friðriks til að sannfærast um
þetta. Vissulega er meirihluti prédikana hans út frá Nýja testamentinu, en það vekur athygli
hversu mikið hann styðst við Gamla testamentið, langmest við Saltarann og Jesaja, en fyrst
og fremst er það mikil fjölbreytni sem einkennir textaúrval hans.
12 Sjá grein dr. Péturs Péturssonar prófessors um sköpunarguðfræði Haralds Nfelssonar aftar
í þessu riti. Sbr. einnig Gunnlaugur A. Jónsson, Biblíuþýðing Haralds Níelssonar og upphaf
.biblíugagnrýni* á íslandi. Biblíuþýðingar í sögu og samtíð. Ritröð Guðfræðistofnunar 4,
1990, s. 57-84.
13 Það má t.d. sjá í deilum Jóns Helgasonar (1866-1942), höfuðtalsmanns nýguðfræðinnar
(sem síðar var nefnd svo), við David Östlund, trúboða aðventista skömmu fyrir aldamótin
síðustu. Birtust greinar Jóns einkum í tímaritinu Verði Ijós á árunum 1898-1900. Afstaða
Haralds Níelssonar til Gamla testamentisins kemur vel fram í grein hans „Bölsýni Prédik-
arans“ í Skírni 1908, s. 43-61.
106