Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1998, Side 229

Sköpunarguðfrœðin í Arin og eilífðin
V
t.d. að víkja úr stjórn KFUM í Reykjavík og prédikunarstóllinn í Dómkirkj-
unni var honum nánast lokaður, enda samanstóð sóknarnefndin eftir 1909
nánast eingöngu af fólki sem stóð framarlega í fylkingu KFUM, KFUK og
kristniboðsstarfi leikmanna. Afstaðan til spíritismans leiddi einnig síðar til
algerra vinslita milli Haralds og Jóns Helgasonar.12 Haraldur prédikaði fyrir
félaga í Tilraunafélaginu meðan það var og hét, en það lagðist niður árið 1912
þegar þekktasti miðill þess lést. Margir Reykvíkingar litu á Harald sem prest
sinn og leituðu til hans með prestsverk, var það ekki vel séð af prestunum og
sóknarnefnd Dómkirkjunnar.13
Þeir sem starfað höfðu með Haraldi í Tilraunafélaginu hafa ábyggilega
saknað prédikana hans þar. Árið 1914 hóf Haraldur því prédikunarþjónustu í
Fríkirkjunni í Reykjavík fyrir tilstuðlan fólks úr Tilraunafélaginu. Prédikaði
hann þar annan hvern sunnudag að heita má til æviloka. Líta má á þá
prédikunarþjónustu sem beint framhald af prédikunum hans í Tilraunafélag-
inu.14 Sá mikli munur var þó á að í Fríkirkjuna voru allir velkomnir meðan
húsrúm leyfði en Tilraunafélagið var ekki opið hverjum sem var og ræður Har-
alds þar birtust ekki opinberlega. Þær voru eingöngu ætlaðar fáeinum út-
völdum.
Áhrif Haralds á trúarlíf landsmanna má rekja til prédikana hans í Frí-
kirkjunni. Margar frásagnir eru um það að færri komust þar að en vildu og
meðal áheyrenda var skólafólk og stúdentar við guðfræðideild Háskólans.
Löngu áður en kirkjan var opnuð tóku menn að skipa sér í biðraðir, sem oft
náðu langar leiðir út á götuna.15 Haraldur fór einnig í prédikunar- og fyrir-
lestraferðir um landið og flykktist þá fólk að til að hlusta á hann. Hróður hans
hafði þegar borist um landið enda var hann mikill ákafamaður í baráttu sinni
fyrir boðskap spíritismans og átti í ritdeilum sem birtust á síðum blaða og
tímarita. Haraldur hafði ótvíræða forystuhæfileika og spíritistar um allt land
litu á hann sem leiðtoga sinn. I minningarriti um Harald sem út kom á vegum
Sálarrannsóknarfélags íslands á hundrað ára afmæli hans segir séra Jón Auðuns
að á síðari árum Haralds hafi andmælum gegn sálarrannsóknum lítið verið
hreyft hér á landi. Það var ekki vegna þess að allir væru honum sammála,
skrifar Jón, heldur vegna þess „að fæstum þótti beinlínis árennilegt að leggja
12 Haraldur Níelsson 1922: Hvíslœrð þú mig II. Andsvar gegn ummœlum biskups. ísafoldar-
prentsmiðja.
13 Aðalbjörg Sigurðardóttir 1970.
14 Pétur Pétursson 1994: Haraldur Níelsson og upphaf spíritismans á íslandi. Guðfræði-
stofnun, Háskóli íslands.
15 Benjamín Kristjánsson 1968: „Eg ætla að standa í kirkjunni meðan ég fæ.“ Haraldur
Níelsson. Stnðsmaður eilífðarvissunnar 1868-1968. Reykjavík. S. 152.
227