Hugur - 01.01.2013, Side 18

 Elmar Geir Unnsteinsson ræ!ir vi! Stephen Neale
það þá er löggjafinn einstaklingur. Svo reynum við að komast að því hvað þessi
einstaklingur hlýtur að hafa ætlað sér með því að nota þessi orð á þessari stundu
í þessu tiltekna samhengi – hinu lagalega samhengi. Það er aðferðin og reyndar
er það líka síðasti áfangastaður. Það gengur ekki þannig fyrir sig að þegar við
höfum komist að þessu getum við notað það til að leita að hinni raunverulegu
ætlun. Ef til vill gætum við gert það. En í einhverjum skilningi höfum við farið
eins langt og hægt er að fara. – Það er síðan spurning hvað má nota sem gögn
(e. evidence). Og ég held að öll þessi deila, deilan á milli bókstafshyggju Scalia og
ætlunarhyggju, snúist um það hvers konar gögn er leyfilegt að taka til greina þegar
verið er að leita að hinni hlutlægu ætlun. Má nota umræður þingmanna sem fóru
fram áður en lögin voru sett? Má nota fundargerðir? Koddahjal? Eitthvað sem
einhver frétti að þingmaður hefði talið sig vera að segja með hinum og þessum
orðum í lagabálkinum? Hvað sem vera skal? Eða er það frekar þannig að það
megi bara nota textann sjálfan og örfáar reglur til leiðbeiningar? Reglurnar gætu
þá verið túlkunarhefðirnar (e. canons of construction) sem Scalia nefnir. Það þarf
að taka ákvarðanir um lögmæti gagna í hinu lagalega samhengi. Í hversdagslegu
spjalli er það einfaldlega hvaðeina sem þú getur gripið til. Það gilda engar reglur
um hvað má og má ekki nota. Ég spyr ekki: hvað á ég að nota til að komast að
því hvað Elmar meinti þegar hann sagðist kannski vilja kaffibolla? Ég er ekki
með skrá yfir allt sem Elmar hefur sagt um kaffi í fortíðinni. Lífið er stutt og ég
geri mér bara einhverja hugmynd um ætlunina: þú ert ekki viss eða þú vilt kaffi
seinna. En hér skipta mistök miklu minna máli. Líf einhvers getur legið að veði
þegar kemur að lagatúlkun. Það er einhvers konar kostnaðar- og ábatagreining
sem ræður því hversu miklum tíma þú eyðir í þetta. – En mín skoðun er sú, ef við
undanskiljum þá sem gera sér gjörólíka hugmynd um sjálft eðli laganna, eins og
Dworkin til dæmis, að þá séum við öll nokkurn veginn á sömu blaðsíðunni. Við
höfum bara áhyggjur af því hvers konar gögnum má beita vegna áhrifanna sem
þau hefðu á fyrirsjáanleika laganna. Ef allir vita hvers konar gögnum mun vera
beitt og það er skilið að allir skilja að gögnum má safna af þessu tiltekna sviði þá
hlýst af því meiri stöðlun og fyrirsjáanlegri niðurstöður.
E: Jæja, var ekki deildarfundur klukkan $rjú?
S: Jú. Ég held hann sé byrjaður.
E: Ég ætla!i nú a! reyna a! spyrja $ig út í rannsóknir $ínar á íslenskri setningafræ!i
og áhuga $inn á Íslandi almennt. En $etta er örugglega or!i! nógu langt.
S: Já, ætli það ekki. Ég hefði átt að minnast á – kannski getum við sett það inn
eftirá – að Mike skipulagði ráðstefnu á Akureyri um lög og tungumál. Þar byrjaði
þetta í raun allt saman. Ári seinna var önnur ráðstefna í Osló. Við ættum að flétta
það inn í viðtalið einhvern veginn.
E: "a! ætti ekki a! vera erfitt.
Hugur 2013-4.indd 18 23/01/2014 12:57:24