Hugur - 01.01.2013, Qupperneq 130

H | . ,  | . –
Henry Alexander Henrysson
Tryggur #jó!félags#egn
Um samfélög og sáttmálakenningar
I
Margir hægrimenn eru efins um tilvist samfélaga. Þeir eru þó einmitt gjarnir á
að kreMast þjóðhollustu og tryggðar við samfélagsleg markmið. Lafði Oatcher
er líklega þeirra frægust. Sú staðhæfing hennar að samfélög séu ekki til (heldur
aðeins einstaklingar og Mölskyldur) hefur öðlast sjálfstæða tilvist í margs konar
tilvitnunum undanfarna áratugi. Það má vera að verufræðilega hafi hún haft eitt-
hvað til síns máls. Í vissum skilningi eiga „samfélög“ sér enga sjálfstæða tilvist. En
það er ólíklegt að járnfrúin hafi verið að slást í hóp með frumspekingum eins og
Peter von Inwagen sem hafa haldið því fram að Möll séu ekki til.
Við skulum hins vegar leiða verufræðilega róttækni hjá okkur og gefa okkur að
samfélög séu raunveruleg. Annars vegar myndist þau við tengsl sem ákveðnir ein-
staklingar eða hópar hafa sín á milli. Hins vegar verða þau til við að einstaklingar
og hópar sem hafa engin bein tengsl sín á milli en eiga eitthvað sameiginlegt líta
á sig sem ákveðna heild. Seinni samfélagsgerðin er gjarnan kölluð „þjóðfélag“ í
daglegu máli, án þess að sú nafngift þurfi alltaf að vera nákvæm. Tilvera samfélaga
er annað hvort útskýrð á jákvæðan hátt með því að vísa til félagsþarfar manns-
ins eða þá á neikvæðan hátt með því að vísa til annars konar mannlegra þarfa.
Samfélag verður þá að einhvers konar nauðsyn; illri nauðsyn í augum margra.
Báðar leiðirnar finnast í dýraríkinu, jafnvel hjá sömu tegund. Það er til dæmis ekki
auðvelt að greina hvort úlfar haldi hópinn af félagsþörf eða þörf fyrir öryggi og
fæðu. Eftir því sem ég kemst næst eru samfélög úlfa dýrafræðingum enn nokkuð
lokuð bók og margar tilgátur uppi.
Mannleg samfélög eru sérstök að því leyti að við reynum gjarnan að láta til-
vist þeirra hjálpa til við að leysa siðferðisþrautir. Dæmi um slíka þraut gæti verið
Hugur 2013-4.indd 130 23/01/2014 12:57:29