Hugur - 01.01.2013, Side 51

Skapandi sjálfsgleymi 
í þúsunda- ef ekki milljónatali. En hér snýst frumleikinn ekki um róttæk mótíf
sem ekki hafa áður birst eða efnivið sem ekki hefur áður verið notaður, heldur er
persónulegur, skapandi frumleikinn til staðar í hinum fínustu línum og þynnstu
dráttum pensilsins. Ef til vill getum við lært af þessu viðhorfi með því að slaka
eilítið á þvingandi kröfu samfélagsins til listamanna okkar um frumleika mótífs-
ins sem hefur kostað marga þeirra óendanlegan tíma til framleiðslu á óendanlega
merkingarlausum listaverkum – sem ekki er einu sinni hægt að láta sig hverfa
inn í.
Með gleymskunni, með því að „aflæra“ eða „afnema“ þá bjargföstu sjálfsmynd
sem við höfum innrætt okkur í uppeldi og samfélagslífi gefst okkur færi á auk-
inni hlutdeild í rás tilverunnar, líkt og barnið sem gleymir sér í einlægum leik eða
Zhuangzi þar sem hann ráfar um án markmiða með besta vini sínum Huizi, og
tekur þátt í hamingju fiskanna.
Zhuangzi og Huizi röltu í hægðum sínum út á brúna yfir ána Hao.
Zhuangzi sagði: „Sjáðu hvernig vatnakarfarnir svamla og synda um eins
og þá lystir – þetta er sannkölluð fiskahamingja.“ Þá sagði Huizi: „Þú ert
ekki fiskur – hvaðan fékkstu þá vissu að þeir séu hamingjusamir?“ „Þú ert
ekki ég“, sagði þá Zhuangzi, „hvaðan fékkstu þá vissu að ég viti ekki að
þeir séu hamingjusamir?“ „Ég er ekki þú“, svaraði Huizi, „þannig að ég
get vissulega ekki vitað neitt um þig. En þú ert svo sannarlega ekki fiskur
og þar með er ljóst að þú getur ekki vitað neitt um hamingju fiskanna.“
Zhuangzi svaraði þá: „Lítum á þetta þar sem við byrjuðum. Með því að
spyrja hvaðan ég hefði fengið þá vissu að fiskarnir væru hamingjusamir
gerðir þú þegar ráð fyrir að ég vissi það. Ég fékk þessa vissu héðan – ofan
af brúnni.“31
Eiginleikar fyrirbæranna markast ekki síður af okkar eigin nálgunum en af eðli
þeirra sjálfra.
4. Lokaor!: Mannvænleg túlkun sem náttúruleg sköpun
Í tilvitnuninni hér að framan skapar Zhuangzi töfrandi andartak með vini sínum
Huizi í samvinnu við umhverfið. Líflegt busl vatnakarfanna verður tjáning þeirr-
ar ánægju sem einkennir markmiðslaust ráf þeirra félaga. Frumspekilega merk-
ingarlausum viðburði í náttúrulegum veruleikanum er umsnúið í merkingarbæra
umgjörð andartaks sem stuðlar að lífsfyllingu. Túlkun veruleikans er ekki síður
skapandi nálgun á hann en umbreyting hans og engin ástæða er til að skilja hana
sem tilbúning eða afskræmingu.
Innan vélhyggjuheimsmyndarinnar sem mótaðist í Evrópu á nýöld er vissulega
erfitt að fallast á gildi skapandi túlkunar í þessum skilningi. Vélræn og óhjá-
kvæmileg orsakatengsl efniseinda eru hin eina sanna mynd af heiminum og hvers
 Zhuangzi .–; Mair : .
Hugur 2013-4.indd 51 23/01/2014 12:57:25