Hugur - 01.01.2013, Page 152

 Páll Skúlason
um mikilvægan greinarmun á forskilningi sem ekki er heimspekilegur
annars vegar og aðferðafræðilegt upphaf útlistunarinnar hins vegar.6
Áður en við snúum okkur að því hvernig heimspekin getur lýst yfir sjálfstæði
sínu og sjálfræði gagnvart viðfangsefni sínu skulum við líta stuttlega á þá trúar-
legu þætti í hugsun Ricœurs sem við blasa í hugmyndum hans um yfirsjónina og
handanveruna. Ricœur gerir grein fyrir afstöðu sinni í þessu efni í innganginum
að Ég sjálfur sem annar. Þar skýrir hann hvers vegna hann hafi ekki birt í bókinni
tvo fyrirlestra sem áttu upphaflega að reka smiðshöggið á rannsókn hans á sjálf-
inu.7 Ricœur segir:
Meginástæða þess að fyrirlestrar þessir eru skildir út undan – en um
það má hæglega deila og jafnvel harma það – tengist því að mér er í
mun að halda sjálfráðri heimspekilegri orðræðu á lofti í lengstu lög. Þær
tíu rannsóknir sem verk þetta samanstendur af hafa það allar að for-
sendu að skoðanir er tengjast trú minni á Biblíuna séu settar innan sviga
með meðvituðum og ákveðnum hætti. Ég held því ekki fram að trúar-
sannfæring mín hafi ekki áhrif á þær dýpri hvatir er búa áhuga mínum
á ýmsum vandamálum að baki, jafnvel á öllum $eim vandkvæ!um sem
tengjast viljanum. Engu að síður tel ég að hér fáist ég einvörðungu við
rökfærslur sem kreMast þess ekki af lesandanum að hann taki afstöðu til
trúar á Biblíuna. Því má veita athygli að þetta meinlæti í málflutningi
mínum, sem einkennir að mínu viti öll mín heimspekilegu verk, getur
af sér heimspeki sem er þögul um Guð og tekur enga afstöðu til hinnar
heimspekilegu spurningar um Guð í anda efahyggju um tilvist hans (fr.
agnosticisme) eins og fram kemur í lok tíundu rannsóknar minnar. Við-
leitni mín til að taka ekki afstöðu kemur fram í því að eina viðbótin
við þær níu rannsóknir sem gerðar eru innan vébanda heimspekilegrar
túlkunarfræði er verufræðileg rannsókn sem er laus við alla verufræði
um tilvist guðs.8
Ég tel að þessi tilvitnun afhjúpi þann grundvallarásetning Ricœurs að halda trú
sinni og heimspeki rækilega aðgreindum um leið og hann viðurkennir að á milli
þeirra eru djúpstæð tengsl. Raunar er vi!fangsefni heimspeki hans – veruleiki vilj-
ans, staðsetning sjálfsins í heiminum – sett fram með trúarlegum skírskotunum
sem afmarka gjörvallt heimspekilegt vandamál viljans eða sjálfsins, sem Ricœur
ræðir í Hi! sjálfrá!a og hi! ósjálfrá!a sem og í Ég sjálfur sem annar. Þennan altæka
forskilning á hinum mannlega einstaklingi sem felur í sér ótal erfið vandamál
skýrir hann afdráttarlaust með eftirfarandi hætti:
Það væri til marks um grundvallarmisskilning á cogito-inu að líta svo á að
 Ricœur a: –.
 Gifford-fyrirlestrarnir sem haldnir voru í Edinborg árið .
 Ricœur : , skáletrun mín.
Hugur 2013-4.indd 152 23/01/2014 12:57:30