Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 14
8
Handritamálið.
[Skírnir
bréfi 7. júní 1681. í því var honum meðal annars gert að
skyldu að fara til íslands, sérstaklega til þess að útvega
bókasafni konungs gömul og sjaldgæf handrit, taka þar
afrit af áletrunum, fá skýrslur um forn minnismerki o. fl.;
var öllum boðið að greiða götu hans, en hann skyldi halda
alla skaðlausa á því, er hann fengi frá þeim, og skila aftur
innan viss tíma öllu því, er hann fengi að láni. Skipunar-
bréf hans var birt á Alþingi 1682, var og Hannes sjálfur
staddur þar; starfaði hann um sumarið á íslandi og hefur
sjálfsagt safnað nokkrum handritum. Hann fór utan um
haustið með feng sinn, en skipið, sem hann var á, brotnaði
við Noreg; drukknaði Hannes, og allur farangur hans fórst.
Er ekki ólíklegt, að ýms önnur handrit, sem send voru
utan á seytjándu öld, hafi sætt líkum forlögum, þótt ekki
fari sögur af.
Nú kemur Árni Magnússon til sögunnar. Árið 1684
varð hann aðstoðarmaður Tómasar Bartholins, sem þá
var að safna til kirkjusögu Dana. Vorið 1685 fór Árni til
íslands meðfram í erindum Bartholins, því að um sama
leyti fékk Heidemann landfógeti konungsbréf (dags. 4. apríl
1685), þar sem honum var boðið að ná í öll þau handrit,
er hann gæti fengið, kaupa þau eða lána gegn kvittun og
senda til Danmerkur Bartholin til afnota; muni hann skila
aftur óskemmdu öllu því, sem honum sé lánað. En þar að
auki var landfógeta skipað að setja bann fyrir það, að
nokkrar skrifaðar sögur eða annað þess konar væri selt
útlendingum eða flutt úr landi af þeim; skyldi hann hafa
strangt eftirlit með því, að þessu banni væri framfylgt.
Þessu var auðvitað beint gegn Svíum og handritakaupum
þeirra. Tveim árum síðar (19. febr. 1697) var nýtt konungs-
bréf sent til allra biskupa í Danmörku, Noregi og á íslandi
um að senda Bartholin öll gömul skjöl, bækur og bréf,
er gæti verið honum gagnsamleg við samning kirkju-
sögunnar; muni hann skila aftur öllu því lánaða ósködduðu,
þá er hann hafi notað það. Hvað mikið Bartholin hafi
fengið frá íslandi í tilefni af þessu bréfi veit eg ekki með
vissu; eitthvað mun það hafa verið. Ýms merk handrit