Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 17
Skirnir]
Handritamálið.
11
vakinn og soíinn í því að ná í handrit og skjöl af hverju
tæi, sem var, keypti þau, fékk þau að gjöf eða láni. Að
vísu voru þá flest hin stærri og merkari handrit farin úr
landi, en ýmislegt var þó eftir af bókabrotum og afskrift-
um, og áskotnaðist honum margt af því. Er aðdáunarverð
elja sú og natni, er hann sýndi í því að leita uppi og ná
í þetta, og ekki einungis í því að ná því, heldur líka i því,
að rekja feril hvers einstaks handrits eða jafnvel brots eða
einstaks blaðs. Sýndi hann þar, hvílíkur afbragðs safnari
hann var. Það voru auðvitað margir, sem vildu vera hon-
um hjálplegir í öllu þessu og þá þar með oft að ná fylgi
hans og hylli. Er auðséð af bréfum hans, að hann var
heiðarlegur í öllum viðskiftum og vildi skilvíslega skila því
aftur, er hann fékk að láni; en það vildi víst stundum drag-
ast nokkuð fyrir honum að Ijúka við það lánaða, enda var
hann manna vandvirkastur við allar afskriftir, og eins og
er um marga bókfíkna menn, var hann seinn að láta frá
sér fara lánsbækur, og svo fór, að margt var ennþá hjá
honum af þessu, þegar dauða hans bar að.
Árni var á íslandi frá 1702 til 1712 að undanskildum
tveim vetrum, sem hann var í Kaupmannahöfn. Þegar hann
loks fór alfari frá íslandi 1712, þorði hann ekki að flytja
með sér handrit og skjöl, því að þá stóð Norðurlanda-
ófriðurinn mikli yfir; hræddist hann, að skip kynnu að
verða hertekin í hafi. Lá þetta því í Skálholti þangað til
1720, að Raben stiftamtmaður tók það með sér til Dan-
merkur og var það yfir fimmtíu kistur. Þegar til Hafnar
kom, vildi Raben ekki láta þetta af hendi við Árna, því
að hann kvað þar vera í mörg opinber skjöl, sem Árni
hefði ekkert leyfi til að taka úr landi. Varð þetta til þess,
að Raben, ásamt Árna og Fr. Rostgaard, var skipað með
konungsbréfi 1. nóv. 1720 að rannsaka það, sem í kistun-
um væri, hvaðan af íslandi það væri komið, hverjum það
tilheyrði, hvers efnis og hvers virði það væri. Árna var
nauðilla við þetta, því að þeir Raben voru engir vinir.
Reyndi hann því að hindra það með öllu móti, að þessi
rannsókn færi fram, og fékk því loks til vegar komið, að