Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 234
228 Ritfregnir. [Skirnir
liti, að átt sé við Hvamm i Vatnsdal. En þar er kirkjan ekki talin
Maríu- heldur Katrinarkirkja (D. I. IV, 513).
33. Hvanneyri l Andakil. Höf. telur verndardýrlingana eftir
fyrsta kunna máldaga kirkjunnar, frá 1257, að því er Jón Sigurðs-
son telur (D. I. I, 589). En höf. sleppir einum dýrlingnum, Pétri post-
ula, sem máldaginn telur. Neðanmáls bætir höf. þvi við, að þessir
verndardýrlingar, sem þessi fyrsti máldagi telur, hafi verið verndar-
dýrlingar »fyrir og um 1257, en hinir (María, Pétur og Páll postular)
eftir þann tima«. Einkennileg er þessi fullyrðing höf., er þess er
gætt, að fimm hinir næstu máldagar Hvanneyrarkirkju, sem geta um
helgun hennar, ósanna þessa fullyrðingu höf. Ber þeim öllum sam-
an: Gyrðismáldaga frá c. 1358 (D. I. III, 125), Vilkinsmáldaga frá c.
1400 (D. I. IV, 191), máldaga, sem talinn er frá c. 1463 (D. I. V, 358),
máldaga Magnúsar biskups Eyjólfssonar frá c. 1478 (D. I. VI, 174) og
Stefánsmáldaga frá c. 1500 (D. I. VII, 60). Þeir telja allir kirkjuna
eingöngu Maríu helgaða. Það er ekki fyr en í vígslubréfi Hvann-
eyrarkirkju, sem Stefán biskup ritar 1507 (D. I. VIII, 157), að postul-
arnir eru taldir með sem verndardýrlingar.
34. Hvoll neðri í Hvolhreppi. Þessari kirkju er ofaukið í skránni.
Það er sama kirkja og Stórólfshvolskirkja, sem höf. telur undir því
nafni i sinni réttu röð.
35. Hvoll i Saurbœ. Höf. vitnar í máldaga Staða-Árna um helg-
un kirkjunnar (D. I. II, 259). En höf. verður það á, að fella niður
einn dýrlinginn, sem þar er talinn, Pétur postula.
36. Knörr í Breiðuvik. Höf. telur, að kirkjan sé helguð Mariu
mey einni og vitnar um það til tveggja staða í Fornbréfasafninu.
Fyrst og fremst i máldaga Staða-Árna (D. I. II, 115), og er það rétt,
að þar er Knarrarkirkja talin Maríukirkja. En því næst vitnar höf.
um þetta til úrskurðar Magnúsar biskups Eyjólfssonar frá 12. sept.
1478. En þar er kirkjan einmitt ekki kölluð Maríukirkja, heldur Ólafs-
kirkja á Knerri í Breiðavík (D. I. XI, 30). Og enn má bæta þvi við,
sem höf. getur ekki um, að 8. maí 1532 gerir Jón prestur Einarsson
reikningsskap kirkjunnar á Knerri og setur þá meðal annars veð
fyrir eign kirkjunnar og segir um það: »en ef það er ekki laust inn-
an þess tíma, þá sé það æfinleg eign guðs og sancte Ólafs« (D. I.
IX, 620), og er ekki að efa, að þá er kirkjan Ólafskirkja.
37. Kvennabrekka í Dölum. Höf. nefnir verndardýrlingana,
Mariu og Jóhannes postula. Telur, að Jóhannes sé nafndýrlingurinn,
eins og segir í Oddgeirsmáldaga (D. I. III, 306, c. 1375). Neðanmáls
bætir höf. svo við: »í máldaga frá 1345 (D. I, III, 100) er hún ein-
göngu nefnd »Maríukirkja á Kvennabrekku« og hefur bersýnilega
fallið úr »og hins sæla Jóns postula« eða eitthvað þvílíkt*. Svo mörg
eru þau orð. — En það er sannarlega ekki þessi máldagi einn, sem
telur kirkjuna Maríukirkju. Hitardalsbók telur svo einnig og eingöngu