Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 70
64
Daði Halldórsson og Ragnheiður Brynjólfsdóttir. [Skírnir
eigi að hreinsa mannorð sitt með opinberum eiði fyrir
dómkirkjudyrum, hefur hún fyrst beðið um, að þessi ka-
leikur yrði frá sér tekinn. En biskup er ekki vanur að hverfa
frá ráði sínu. Og fyrir kirkjudyrnar er hún leidd eins og
lamb til slátrunar. Blygðun hennar er flett klæðum; hún
stendur sem nakin ekki aðeins fyrir níu prestum og hundr-
að staðarmönnum, hún stendur hér sem nakin fyrir öllu
landinu. Hún vinnur rólega eiðinn, en þegar hún kreppir
fingurna aftur inn í lófann, er lambið orðið að ljóni. Hún
gengur veg sinn ein. Minni móðgun yfir vantrausti hefur
átt sína píslarvotta. Og dagurinn lokast ekki yfir augu
Ragnheiðar fyr en hún hefur svarið annan eið: að hefna
þessarar smánar. Hún er af Svalbarðsætt, Staðarhóls-Páll
er langafi hennar, en fyrst og fremst er hún dóttir föður
síns. Og til hans hefur hún hugsað á þessa leið: Þinn dag-
ur var í dag, minn er á morgun. Allar hömlur eru brotnar.
Hún skal eignast það, sem þeir mátu svona dýrt. Hún hef-
ur svarið af sér lygina, nú sver hún á sig frelsið. Ragn-
heiður á upptökin. Hún gengur til Daða, því að nú er eng-
inn lengur, sem situr um þau, og hverju sem hann svarar,
hún lœtur hann ekki hafna sér. Hún gefur sig honum á
vald, ríkari, heitari, heilli í dag en í gær. Og það, sem gef-
ur þeim þetta þrek, að vera daglega saman allt þetta sumar
á enda, er einmitt sakleysi hennar, og meðvitund hans um
það; er þeirra nýja, máttuga, heita, unga ást, sem er and-
varalaus, af því að hún er hrein. Ragnheiður Brynjólfsdóttir
er stór kona, stærri en við héldum, ein af þeim konum,
sem bera ljós fyrir elskhuga sinn, og sleppa því ekki þó
að gómarnir brenni.
Og þó að þessi skýring sé sálfræðilegs eðlis, varpar
hún samt birtu yfir söguleg rök. Við ljós hennar reynum
vér nú að lesa aftur bréf biskups um erfðaskilmálana, þetta
sem vér lásum yfir öxl Ragnheiðar á skriftadegi hennar.
Og þarna finnum vér þá einmitt lifandi lýsing á Ragnheiði,
eins og vér þekkjum hana nú. Hvergi nokkurt far eftir
nokkurn grun um meinsæri, alstaðar skírlífisbrotið, og þar
næst þung, blýþung gremja biskups yfir þessu þrjóskufulla