Skírnir - 01.01.1929, Blaðsíða 209
Skirnir]
Um Vilhjálm annan.
203
um hans. í febrúarlok ráðgerir hann við keisarann, að
segja af sér hinum prússnesku embættum sínum, en halda
kanzlarastöðunni og utanrikismálunum. Keisarinn tekur því
vel, en Bismarck er nálega viti sínu fjær af reiði og sárs-
auka. Hann æðir eins og ljón i búri, sezt á tal við em-
bættismennina í stjórnarskrifstofunum og sparar ekki óþveg-
in orð um keisarann, heimsækir Moltke og jafnvel móður
keisarans, sem hann þó hafði haft litlar mætur á hingað til.
En um þær mundir fóru fram kosningar til ríkisþings-
ins. Atkvæðatala »jafnaðarmanna« þrefaldaðist, og var þá
sem Bismarck endurfæddist. Nú sá hann leik á borði.
Hann segir keisaranuin, að nú geii hann ekki vikið úr em-
bættum, því að nú þurfi að grípa til harðra ráða »eftir
þessar kosningar, sem eru ávöxtur af tilkynningum yðar«!
Og svo virtist í svip, sem keisarinn mundi lækka seglin.
Hann hafði orðið að litlum karli eftir kosningarnar, þóttist
ósvinnur orðinn, er verkamenn svöruðu svo samúð hans
og góðvilja. Og nú færist Bismarck í aukana. Hann hafði
orðið þess var, að ráðgjafarnir voru teknir að bera mál
fyrir keisarann, án hans vitundar. Nú minnir hann þá á kon-
ungstilskipun frá 1852, er bannaði að ganga á þann hátt
fram hjá forsætisráðherra. Þar að auki leitast hann við að
skapa sér meiri hluta á þinginu, þrátt fyrir kosninga-ósig-
urinn, til þess að geta boðið keisaranum byrgin með
þingríki sínu, ef á þurfi að halda. Hann reynir að ná sam-
komulagi við Windhorst, formann hins volduga kaþólska
»miðflokks«. Þessir tveir gömlu féndur taka nú að semja
málin sín á meðal, og gekk þó lítt saman með þeim.
En fjandmenn Bismarcks voru ekki heldur iðjulausir
þessa dagana. Sífellt lágu þeir í eyrum keisarans, og var
t. d. reynt að telja honum trú um, að Bismarck væri orð-
inn ófær til allra hluta vegna morfínsnautnar. Loks herti
þá Vilhjálmur upp hugann og lét til skarar skríða.
Hinn 15. marz um dagmálabilið kom keisarinn sjálfur
■á heimili Bismarcks og gerði boð fyrir hann. Herbertson-
ur hans varð að vekja hann, því að gamli maðurinn var
nú orðinn morgunsvæfur, — átti bágt með svefn á næt-