Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1918, Blaðsíða 60

54
Guöm. G. Bárðarson:
IIÐUNN
gosgrjóli. Þj'kk lög frá þessari öld hafa fundist i
Norður-Ameríku, Noregi og Svíþjóð. — í Bandaríkj-
unum í Ameríku hafa fundist lítilsháttar minjar eftir
lifandi verur (af krabba- og lindýrakyni) í jarðlög-
um frá þessum líma; eru það hinar elztu minjar
lífs, sem fundist hafa til þessa.
III. Fornöld (Palæozoiska öldin; af gríska orðinu
palaias = gamall og zoon). Nú er dýra- og jurta-
lífið búið að ná all-miklum þroska og tók stöðuguin
framförum, eftir því sem leið á þessa öld; en mjög
er það alt frábrugðið því, sem nú er. Algengustu dýra-
tegundirnar voru þríbrotar (Trilobitar, krabbategund),
armfætlingar (Brachiopoda), brynfiskar (Pherichthys),
gljáíiskar (Ganoidei) og hákarlar. t*á verður fyrst
vart við hryggdýr, sem andar með lungum. Pað voru
froskdýra-tegundir; voru þau algeng seint á öldinni.
Þá er skógargróður mikill af risavöxnum elftinguin
og burknum (t. d. á steinkola-tímahilinu). Pá mynd-
uðust þykk lög af steinkolum víða um lönd (í Bret-
landi, Frakklandi, Belgíu, Þýzkalandi, N.-Ameríku,
Kína o. s. frv.), og geisi-þykk lög af steinsalti í
Þýzkalandi (Penn-tímabilið).
IV. Miðöld (Mesozoiska öldin; af mesos = í miðið).
Dýra- og jurtalífið heíir tekið miklum breytingum.
Nú eru fjölmargar skriðdýrategundir komnar frain á
sjónarsviðið; heíir sá dýraflokkur hvorki fyr eða
síðar staðið í jafnmiklum blóma; þá voru uppi fisk-
eðlur (Ichthyosaurus), svaneðlur (Plesiosaurus), llug-
eðlur (Pterodactylus), risaeðlur (Dinosaurus) o. fl. af
þeim dýraílokki. Dýr þessi voru sum geisi-stór (hval-
eðlan 12 m. löng) og mörg fáránleg að útliti og
árum líkust. Þá lifð’u og tentir fuglar með langri
fjaðursettri rófu í stað stéls. Þessir tannfuglar voru
forfeður þeirra fugla, er nú lifa. Lítilsháttar leifar
spendýra hafa fundist i jarðlögum miðaldarinnar, en
mjög hafa þau verið fágæt á þeirri öld. — Þá mynd-