Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 41
Skírnir
Ræða Periklesar
39
unum og reyna eftir mætti að fullnægja vilja yðar og
skoðunum.
Skal eg fyrst víkja að forfeðrum vorum. Er það bæði
rétt og skylt á slíkri stundu að heiðra þá fyrst með því að
minnast þeirra. Því að land þetta hafa þeir byggt alla tíð,
kynslóð eftir kynslóð, og með hreysti sinni skilað því
frjálsu til vorra tíma. Og séu þeir lofsins verðir, eru feð-
ur vorir það miklu fremur, því að þeir juku arfinn, sem
þeir höfðu þegið, og unnu það ríki, sem vér nú höldum,
og hafa eigi erfiðislaust skilað því í vorar hendur. En vér,
sem hér erum og flestir enn á léttasta aldri, höfum sjálfir
eflt ríkið í flestum greinum, og höfuðborginni höfum vér
aflað alls þess, er hún þarf í stríði og friði. Um hernaðar-
afrek þau, er öfluðu oss þessara eigna, hvort sem vér
sjálfir eða feður vorir hrundu hraustlega árásum útlend-
inga eða Hellena, vil eg ekki fjölyrða við þá, sem til þekkja,
og sleppi þeim. En eg vil fyrst skýra það, hvern veg vér
höfum náð aðstöðu vorri, hvaða stjórnarskipun og þjóð-
hættir hafa verið undirrót afrékanna, og síðan lofa þessa
menn, því að eg hygg, að það eigi ekki illa við á þessari
stundu að minnast á það og allur hinn mikli mannfjöldi,
bæði borgara og gesta, hafi gagn af að hlusta á það.
Vér búum við stjórnarskipun, sem ekki er sniðin eftir
lögum nágrannanna; vér erum miklu fremur fyrirmynd
sumra annarra en að vér líkjum eftir öðrum. Nafnið kem-
ur af því, að stjórnin er ekki í höndum fárra manna, held-
ur fjöldans, og kallast það lýðveldi; að lögum hafa allir
jafnan rétt í einkamálum, en um mannvirðingar fer eftir
því, hvers hver og einn er metinn í einhverju, og stöður
eru ekki veittar eftir stétt, heldur eftir dugnaði; eigi haml-
ar fátæktin heldur þeim, sem getur unnið ríkinu gagn;
hann kemst áfram, þótt af lágum stigum sé. Vér erum
frjálslyndir bæði í stjórnmálum og í því, að vér tortryggj-
um ekki hver annan í daglegum viðskiptum, reiðumst ekki
nágranna, þótt hann geri það, sem honum líkar, né setj-
um upp fýlusvip, sem er ömurlegur á að horfa, þótt ekki
varði við lög. Vér forðumst að móðga aðra í einkamálum,