Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 98
96
Þorkell Jóhannesson
Skírnir
Lítum nú fyrst á forkaflann. Einmitt upphaf Njáls sögu
hefir orðið ásteytingarefni ýmsum mönnum. Hann hefst
með því að geta manna, er lítt koma við söguna, en höfuð-
jpersónanna, Njáls og Gunnars, getur seint og síðar. Frá-
sögnin, sem hefst á Rangárvöllum, er naumast byrjuð, er
henni víkur skyndilega vestur til Breiðafjarðardala. Höf-
uðþættir eru hér tveir. Annars vegar sagan um Hrút og
viðskipti hans við Rangæinga. Hins vegar er æskusaga
Hallgerðar og hjúskaparraunir hennar. Því verður ekki
neitað, að upphafið verður sögumanni erfitt, en von bráð-
;ar nær hann harla föstum tökum. Hér er um að ræða
fyrstu, dreifðu rökin til atburða þeirra, er verða fram-
liald sögunnar. Höfundur grípur hvern þráðinn af öðrum
ng ekki líður á löngu, áður hann hafi þá alla greiða og
saman rakta í hendi sér. Hér kallar hann fram hverja
sögupersónuna á fætur annarri og gerir grein fyrir þeim.
Þetta er höfuðmarkmið forleiksins. En jafnframt bendir
höfundur greinilega til atburða, sem síðar gerast. Orð
Gunnars við Unni eftir fjárheimtuna, er hann hafnar
launum, „en kveðst meira heimta þykkjast eiga at henni
síðan, eða at hennar frændum, en at öðrum mönnum“, en
á hinn bóginn spásögn Hrúts: „Illa mun þér launat vera“,
og lýsingin á Merði, syni Unnar: „var hann illa til frænda
sinna ok einna verst til Gunnars. Hann var slægr í skap-
ferðum ok illgjarn í ráðum“, bendir rakleitt til hlutverks
Marðar síðar í sögunni. Orð Hrúts við Höskuld: „Þó er
þat líkast, at hann snúist til várrar ættar um vinfengit“,
bendir til sambands þeirra Hallgerðar og Gunnars. En
ummælin um þjófsaugun og lýsingin á Hallgerði, skapferli
hennar, hjúskap, drápi tveggja manna hennar af völdum
hennar sjálfrar beinlínis eða óviljandi, verður að forspá
um það, hversu fara muni með þeim Gunnari. Samband
Gunnars og Njáls er sýnt með orðum Njáls, er Gunnar
sækir hann fyrst að ráðum um fjárheimtuna Unnar:
„Margir eru þess vinir mínir maklegir, at ek leggi til
þat, sem heit er, en ætla ek, at ek leggi mesta stund á
við þik“. Þannig liggja örlagaþættir sögunnar raktir frá