Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 86
84
F. A. Blakeslee
Skírnir
þegar fundið læknisráð fyrir menningu vora, sem nú er
sjúk.
Hvernig má bezt efla vísindin? Eg skal aðeins koma
með nokkrar bendingar.
Vísindin, eins og hver önnur andleg störf, þurfa að
njóta umburðarlyndis, frjálsræðis og viðurkenningar á
gildi einstaklingseðlisins. Hæfileikar manna til rannsókna
eru mjög mismunandi. Til eflingar vísinda jafnt og ann-
arrar andlegrar viðleitni er því mikil nauðsyn að finna
ráð til að uppgötva frábæra hæfileika manna á ungum
aldri og gefa þeim óvenjuleg tækifæri, svo að tíminn, sem
þeir geta starfað mannfélaginu til gagns,verði sem lengstur.
Almenningur, sem vísindin þjóna, veit allt of lítið, hvað
þau eru í raun og veru. Hin margvíslegu töfratæki, sem
hagnýtingu vísindanna fylgja, draga að sér athyglina frem-
ur en aðferðir og hugsjónir vísindanna. Og þó mundu þær
hugsjónir og aðferðir hjálpa mönnum til að grundvalla
skoðanir sínar á öruggum staðreyndum fremur en á geð-
þótta og eiginhagsmunum, og þær mundu ummynda dag-
legt líf vort, ef þeim væri almennt beitt. Hugsið yður, hvað
af því mætti spretta, ef fulltrúar vorir á löggjafarþing-
um byrjuðu hvern fund með bæn Huxleys: „Guð gefi mér
styrk til að horfa framan í staðreyndirnar, þó að það
verði minn bani“ — og hugur fylgdi máli.
Þegar leikmönnum er sýnd tilraunastofa og rannsókn-
irnar skýrðar fyrir þeim, verður þeim oft að orði: „En
hvað vísindamenn verða að vera þolinmóðir!“ Hugsunin
virðist í raun og veru þessi: Hvernig geta sæmilega gáf-
aðir menn, eins og vísindamenn virðast vera, gert sér að
góðu að eyða tímanum í svona hversdagslegt og leiðinlegt
smádútl? Leikmanninum er innan brjósts líkt og hann sæi
smábarn vera að tína upp hvítar steinvölur, eina og eina
með mestu gætni, og leggja þær í skjólu, taka svo hverja
af annarri upp aftur með sömu natni. Þó finnst þessum
sama leikmanni það skynsamlegt að taka prik og slá ofur-
lítinn hvítan hnött yfir grund, einn eða í félagi annarra,
og hvert skipti sem hann kemur hnettinum ofan í litla,