Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 112

110
Þorkell Jóhannesson
Skírnir
maður hafi reynt að telja, hve marga menn hann leiðir á
svið, fullgerðar persónur. Ég ætla að þær sé 10—15, og
nokkru fleiri lauslega gerðar, auk fjölda algerðra auka-
persóna. Sjálfsagt má flokka þetta betur og nákvæmar.
Það er óþarfi að kynna þessar persónur, sem lifað hafa
um hundruð ára með þjóð vorri, jafn raunhæfar eða raun-
hæfari í vitund margra manna en þorri samtíma manna,
þótt nafnkunnir væri: Spekingurinn ráðsvinni Njáll, at-
gervismaðurinn óttalausi Skarphéðinn, hin skapmikla, heil-
huga húsfreyja Bergþóra, Hallgerður, glæsileg en blendin
mjög, drengskaparmaðurinn og höfðinginn Flosi, hetjan
og glæsimennið Gunnar, víkingurinn Kári, valkyrjan
Hildigunnur, hinn skuggalegi rógberi Mörður, hinn vamm-
lausi maður Höskuldur, friðarhöfðinginn Síðu-Hallur,
glæpamaðurinn Hrappur, skrumarinn Björn úr Mörk,
búramennið og heimskinginn Otkell úr Kirkjubæ, lygar-
inn og bleyðan Skammkell — þarflítil upptalning, sem þó
mætti enn við bæta.
Hófsemi er meginstyrkur sannrar listar. Orðlistin er
engin undantekning um þetta, nema síður sé. Þetta skildu
íslenzku sagnamennirnir gömlu allra manna bezt, en stíll
sá, er þeir hófu, er í sinni grein svo fullkomin list, að tæp-
lega hefir nokkru sinni betur verið ritað með nokkurri
þjóð. Þegar Njáls saga var samin, leið óðum að lokum
gullaldar hins íslenzka sögustíls. Höfundur hennar var
staddur á tímamótum. Orðlistin, þessi íslenzkasta list,
sætti sterkum áhrifum af erlendum bókmenntum, riddara-
sögum og helgisögum, er seildust til málskrúðs meira en
hófi gegndi, orkuðu meira á tilfinningar manna en greind
þeirra, þvert á móti því, sem sögurnar gerðu. Sumir menn
hafa viljað kenna áhrifum klerka og kirkju um hnignun
þessa, en það er efalaust á misskilningi byggt. Líklega eru
allar íslendingasögur og konungasögurnar líka færðar í
letur af klerkum, eða mönnum, sem notið höfðu meiri eða
minni klerklegrar fræðslu, sem von var á þeim tíma, er
lærdómur allur var til klerka sóttur. Hér gerðist ekki
annað en það, sem svo oft hefir að borið fyrr og síðar, að