Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 158
156
Gunnar Árnason
Skírnir
innanlands, sem E. A. undirstrikar réttilega, og þó enn
síður sakir hótana Ólafs konungs. Ætlum enn, að heiðnir
menn hafi fundið, að þeir runnu hér á ókleifan vegg. Þá
hlutu menn að reyna að finna sem bezt og skjótast ráð út
úr vandanum og fela vegsöguna fyrst og fremst þeim
manninum, er flestir báru traust til. En sá maður var að
líkindum öllum sjálfur lögsögumaðurinn, Þorgeir Ljós-
vetningagoði.
Ekki dreg ég í efa, að þeir Síðu-Hallur hafi borið ráð
sín saman, enda segja heimildir það, að Hallur hafi selt
honum málið í hendur af hálfu kristinna manna. Eins má
telja víst, að rætt hafi verið við allmarga menn af báðum
flokkum um helztu ágreiningsatriðin, og því hafi Þorgeiri
verið það ljóst, er hann gekk til búðar sinnar, um hvað
ekki myndi þýða að semja, en hvað hins vegar yrði að lík-
indum fallizt á.
Samt virðist engin fjarstæða að taka þá sögu Ara trú-
anlega, að Þorgeir hafi að síðustu verið falið nokkurs kon-
ar sjálfdæmi í málinu, að meiru eða minna leyti, og þó
ekki til fullnustu fyrr en hann hafði haldið ræðu sína að
Lögbergi og báðir flokkar heyrt í honum hljóðið.
Það mun hafa verið algengt til forna, að fela mönnum
sjálfdæmi í sökum, eða láta höfðingja skera úr málum
manna, er minna áttu undir sér.
Hér var lögsögumaðurinn, eini embættismaður þjóðveld-
isins, nokkurs konar sakaraðili. Hann var sameiningar-
tákn ríkisins, sem menn hugðu nú að kljúfa. Og hann sagði
upp lögin, þótt hann setti þau ekki. Til þessa var sá val-
inn, er landsmenn almennt treystu bezt. Hvað var líklegra
en að menn á þessari örlagastund legðu málið meir eða
minna í hendur hans og játuðu að hlýða því, er hann
ákvæði.
Þetta mál var ekki heldur þannig í pottinn búið, að í
raun réttri yrði úr því skorið með almennri atkvæða-
greiðslu. Hér varð að leysa hnútinn með lagni, helzt eins
manns eða mjög fárra.
Loks er þess vert að geta, að eðlilegt var að Hallur fæli