Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 191

Skírnir
Skaðsemi skordýranna
189
hefir verið hingað til. Svo eru flær á mönnum og dýrum
eins og alkunnugt er.
En veggjalýsnar eru þó allra hvimleiðastar fyrir mann-
inn af þeim dýrum, sem ná fótfestu í híbýlum hans. Þær
eru illræmdastar af öllum smádýrum í híbýlum manna hér
á landi, vegna þess að þær ásækja fólk í svefni til þess að
sjúga úr því blóð.
Veggjalýsnar hafa flutzt hingað með skipum frá út-
löndum og verið hér að staðaldri að minnsta kosti síðan
fyrir aldamót. Þær eru upprunnar frá Asíu, líklega Ind-
landi, en bárust til Evrópu þegar í fornöld og voru þá
kunnar hjá Grikkjum og Rómverjum. Á miðöldum fluttust
þær norður eftir álfunni og eru nú útbreiddar um allan
heim eins og mörg þeirra dýra, sem eru tryggustu fylgi-
fiskar mannsins. Löndin austan Miðjarðarhafsins og ríkin
á Balkanskaganum hafa um langan aldur verið annáluð
veggjalúsabæli. í ófriðnum mikla 1914—1918 bar mikið á
veggjalúsum, einkum á austurvígstöðvunum.
Veggjalýsnar heyra til þeim ættbálki skordýranna, sem
nefnist skortítur. Til þeirra teljast einnig blaðlýs, skjald-
lýs o. fl. Veggjalýsnar eru móleitar á litinn; ung dýr eru
þó oftast gulleit. Þær eru um 5 mm. á lengd, en 2—3 mm.
á breidd. Kítínhúð veggjalúsanna er næfurþunn og getur
þanizt mikið út, er dýrin sjúga blóð. Fyrsti liður fram-
bolsins er hjartalaga, en miðliðurinn ber leifar af hinum
fornu þakvængjum, sem minna oss á það, að forfeður þess-
ara dýra hafi einhvern tíma getað flogið, þó að afkomend-
urnir vegna breyttra lifnaðarhátta hafi misst þann hæfi-
leika. Þrátt fyrir þessar leifar af þakvnægjum, og með því
líka að veggjalýsnar vantar alveg flugvængi, teljum vér
þær vængjalausar.
Kirtlar eru á kviði veggjalúsanna eins og á öðrum skor-
títum, og er það eitt af einkennum þeirra. Dýrin spýta úr
þeim olíukenndu, þefillu efni, þegar þau telja sig í hættu.
Efni þetta er svo eitrað, að smádýr, sem verða fyrir því,
bíða bana. Afturbolurinn er mjög þunnur, þegar dýrin eru
hungruð. Á kvendýrunum er hann nærri kringlóttur, en