Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 156
154
Gunnar Árnason
Skírnir
Ari fróði segir um málflutning þeirra Gissurar og Hjalta
að lögbergi: „En suá es sagt, at þat bæri frá, hvé vel þeir
mællto“. Felur þetta í sér, að heiðnir menn hafa og tekið
til máls og umræður orðið. En ekki er það undarlegt, þó
að mestur gaumur væri gefinn máli þeirra Gissurar og
Hjalta, þegar þess er gætt, hvaða tíðindi þeir höfðu að
flytja af Ólafi konungi Tryggvasyni, eða hvaða kostir
landsmönnum væru að líkum búnir, ef þeir vildu ekki við
trúnni taka.
Er þá komið að því atriðinu, er mest skilur. Einar Arn-
órsson véfengir Ara og aðra heimildarmenn, er segja, að
svo harðar deilur hafi risið á Alþingi út af kristnitöku-
málinu, að kristnir menn og heiðnir hafi blátt áfram sagzt
úr lögum hvorir við aðra.
En er full ástæða til að neita þessu, þrátt fyrir allar
heimildir?
Ekki get ég á það fallizt.
Svo er að sjá sem Einar Arnórsson geri ekki ráð fyrir,
að hér hafi verið um afar mikið hita- né tilfinningamál
að ræða, nema hjá ofsamönnum, jafnframt því, sem þetta
var eitthvert vandleystasta utanríkismál, sem til umræðu
hefir verið á Alþingi íslendinga að fornu og nýju.
Satt er það, að íslendingar eru að jafnaði tómlátir um
trúmál á ytra borðinu. Samt eru þeir óneitanlega trú-
hneigðir, og mætti telja mörg dæmi þess, að trúmálin
verða meiri hitamál en öll önnur, ef um þau hefjast deilur
á annað borð. Svo er á almennum trúmálafundum oft og
einatt. Hefir og borið við, að hitnað hefir í slíkum umræð-
um á Alþingi, t. d. ef rætt hefir verið um aðskilnað ríkis
og kirkju. Þá eru og alkunnar trúardeilur Vestur-íslend-
inga fyrr á árum, sem aðeins eru spegilmynd af því
ástandi, er hér gæti skapazt.
Það er því blátt áfram óhugsandi annað en logað hafi
almennt upp úr í fyrstu umræðunum árið 1000. Kristnir
menn sóttu mál sitt af miklu kappi og beittu jafnvel fyrir
sig sekum manni. Margur heiðingi var hér að verja það,
sem honum var helgast og dýrmætast. Þykir mér því ekk-