Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 202
200
Guðm. Finnbogason
Skírnir
rétta höndina til þess að veita öðrum eða til þess að þiggja
af öðrum, hrifsa til sín frá öðrum. Höndin er verkfæri hug-
ans og sýnir, hvort hann stefnir út á við til hjálpar öðrum
eða snýst um sjálfan sig og miðar allt við eiginhagsmuni.
Hvöt til hvorstveggja virðist mönnunum meðfædd og kem-
ur nálega jafnsnemma í ljós hjá börnunum. Þeim er eig-
inlegt að gefa ekki síður en að þiggja og taka, og skap-
lyndi manna, er þeir þroskast, fer mjög eftir því, hvor
þessara hvata hefur fengið meiri stuðning í uppeldinu,
hvort menn venjast á það frá blautu barnsbeini að heimta
af öðrum og þiggja af þeim, eða heimta af sjálfum sér og
veita öðrum, unz sælla verður að gefa en þiggja. En þetta
verður því örlagaríkara fyrir þá sök, að andsvarið verður
ávarpinu líkt. Almenn reynsla sannar, að góðvild vekur
góðvild, greiðvikni tendrar greiðvikni hjá þeim, sem
henni mæta, og þannig verða menn áður en varir góðir
kunningjar og samstarfsmenn. Á hinn bóginn vekur óvild
og ágengni ósjálfrátt sömu hvatir hjá þeim, sem fyrir
verða, og getur þá stundum orðið mikið bál af litlum
neista.
Hver, sem rannsakaði lífið í kringum sig gaumgæfilega,
mundi sjá, hve afarmikið er undir því komið í öllum við-
skiptum manna, að hvötin til að gefa sé að minnsta kosti
jafnrík og hvötin til að þiggja.
Forfeður vorir vissu þetta vel:
Vin sínum
skal maðr vinr vera
ok g-jalda gjöf við gjöf;
hlátr við hlátri
skyli höldar taka.
Viðrgefendr
eru vinir lengst.
segja Hávamál.
Öll barátta fyrir réttlæti í heimínum miðar í rauninni
að því að gera hlutfallið milli þess, sem veitt er, og hins,
sem þegið er í staðinn, eins nærrí hófí og unnt er. Það