Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 190
188
Geir Gígja
Skírnir
um víða veröld. Ekki er unnt að segja, hvenær hann hefir
flutzt hingað til lands, en nú er hann hér að staðaldri í
mannahíbýlum, vörugeymslum og ekki ósjaldan í skipum,
en finnst aldrei úti á víðavangi. Kakalakarnir hafast við
í rifum, holum eða milli þils og veggjar og vilja helzt vera
þar, sem hlýtt er og nóg æti, t. d. í brauðgerðarhúsum,
matargeymslum og skipum. Þeir eru náttdýr, sem eru oft-
ast í felum á daginn, en koma fram, er dimmir. Þeir éta
flezt úr dýra- og jurtaríki. Sagt er, að þeir éti jafnvel
steinolíu, skósvertu og blek, en mestar mætur hafa þeir á
ýmsum mjölmat, sykri, ávöxtum öli o. fl.
Kakalakar þykja ekki í húsum hæfir, bæði af skemmd-
um þeim, er þeir valda á matvælum fatnaði o. fl. og vegna
óþrifnaðar, er af þeim stafar. Auk hinna lifandi kakalaka,
sem ódaun leggur af, vegna þefkirtla, sem á þeim eru,
eru oft dauðir einstaklingar, lirfuhamir og eggjahylki í
ríkum mæli, þar sem kakalakar hafast við. Einnig geta
kakalakar valdið tjóni með því að bera sóttkveikjur manna
á milli. Það er því nauðsynlegt að útrýma þeim jafnskjótt
og þeirra verður vart. Til þess eru ýms ráð, en öruggust er
gaseitrun.
Margt er enn ótalið af skordýrum, sem fundizt hafa í
matvælum hér á landi. Nokkrar smáar, brúnleitar bjöllu-
tegundir hafa fundizt í korni og mjölvörum, svo sem
sextannabjöllur, kornbjöllur og hrísgrjónabjöllur. Silfur-
skottur, fleskbjöllpr, flugulirfur o. fl. dýr hafa og fundizt
í matvælum.
U. Á mönnum og dýrum.
Þau eru ekki svo fá dýrin hér á landi, sem valda óþrif-
um á mönnum og skepnum. Flestir munu kannast við færi-
lýs og fellilýs á sauðfé. Á fuglum eru einnig lýs. Þá eru og
mannalýsnar — höfuðlús, fatalús og flatlús — alkunnar,
sem því miður, þrátt fyrir aukið hreinlæti og heilbrigðis-
eftirlit á síðari árum, einkum í kaupstöðum, eru enn
ískyggilega útbreiddar í landinu. Títrýming mannalúsa er
mál, sem taka þyrfti fastari tökum í framtíðinni en gert