Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 133
Skírnir
Guðmundur góði í þjóðtrú íslendinga
131
Sagnir eru um bjargvígslur hans á þessum stöðum. Hann
vígði Drangey. Á þá vígslu minnti steinstalli í Uppgöngu-
vík í eynni, er leit út sem hlaðinn væri og var kallaður
Gvendaraltari. Segja sumir, að biskup hafi sungið þar
messu og haft stallann fyrir altari. Aðrir segja, að hann
hafi gert þar bæn sína, og var sá siður síðan tíðkaður í
Drangey, að enginn færi svo upp í eyna eða ofan af henni,
að hann gerði eigi bæn sína við altarið.04) Altarið mun
nú horfið, en hellisskúti á uppgönguleiðinni er nefndur
því nafni.0"’) Þá vígði hann og björgin í Grímsey, en hafði
eigi lokið vígslunni til fulls, er óvinir hans hröktu hann úr
eynni. Varð því nokkur hluti bjargsins eftir óvígður. Þess
má og geta að hann vígði bjargfesti í Grímsey og er sagt,
að menn viti eigi til þess, að þar hafi neinn maður farist
í lögfesti síðan, þótt margir hafi hrapað úr handvað.90)
Guðmundur biskup vígði og Látrabjarg97) og bjargið í
Elliðaey á Breiðafirði.98) Sumir segja að vísu, að það hafi
verið Þorlákur biskup, sem vígði Látrabjarg, en hin sögn-
in er sennilega eldri, sú er telur Guðmund biskup hafa
vígt það.
Aðrar munnmælasagnir um viðskipti Guðmundar bisk-
ups við illar vættir, sem ég hefi rekizt á, eru þessar.
Fyrir ofan Fagranes á Reykjaströnd er steinn, sem
nefndur er Gvendarsteinn eða Gvendarkirkja. Stein þenn-
an er sagt að Guðmundur biskup hafi vígt og hrakið úr
óvætt, er þar hafði búið.99) Hann er og sagður hafa vígt
svonefndan Kýrhamar, sem er ganghlein á hlíðinni fyrir
utan Broddanes í Strandasýslu. Bjó óvættur í hamri þess-
um, en eigi er þess getið, hvaða óskunda hún gerði mönn-
unum. Við vígsluna spratt fram lind, sem síðan fellur fram
af hamrinum, og væntanlega hefir verið helg áður fyrr.100)
Sagt er, að Guðmundur biskup hafi á einni af ferðum
sínum um Austurland bundið orminn í Lagarfljóti á báð-
um endum, og geti hann síðan hvorki grandað mönnum
né skepnum, en áður hafi hann spúið eitri á land. Um þetta
fer þó ýmsum sögnum, svo sem þeirri, að það hafi verið
Finnar nokkrir fjölkunnugir, sem orminn bundu, eða jafn-
9