Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 215
Skírnir
Ritfregnir
213
í formála Hkr. hefir hann ekki átt þess kost að gera jafn-víðtækar
rannsóknir, heldur hefir hann meir orðið að láta sér nægja að gera
grein fyrir þeim niðurstöðum, er fengizt hafa smám saman fyrir
þrotlausar rannsóknir margra fræðimanna á sviði bókmennta, máls
og sögu. Gætir þó hjá honum mjög sjálfstæðra skoðana í hvívetna,
skynsamlegrar gagnrýni og hófsemi í ályktunum. Hann er lítt gef-
inn fyrir að blása upp skrautlegar sápukúlur, sem vekja athygli í
svipinn, en hjaðna von bráðar og skilja ekki svo mikið eftir sem
efni í nýjar kúlur. Texta Hkr. hefir hann vafalaust bætt mikið frá
því, sem er í eldri útgáfum, en úrslitadómur verður eigi á það lagð-
ur, fyrr en hann hefir gert grein fyrir skyldleika handritanna. At-
hugasemdir og skýringar eru bæði rækilegar og nákvæmar. Er þar
margt skýrt betur og réttar en áður hefir verið gert. Mun varla
ofmælt, þótt sagt sé, að hver stafkrókur sé dreginn að vandlega
hugsuðu máli.
Ég hefi að mestu leyti farið á mis við þá ánægju að finna nokkr-
ar misfellur á útgáfunni, sem bleki er eyðandi til að drepa á. Hins
vegar fer ekki hjá þvi, að margt mætti ræða nánar, ef rúm og tími
leyfði. Ég vil t. d. minnast á tímatalið. Snorri hefir alls ekki látið
sér sérstaklega annt um það, þótt undarlegt sé. Sum timatalsákvæði
hans eru óljós, önnur vantar algjörlega. Tímatalið má ræða frá
tveimur sjónarmiðum. B. A. hefir gert hinni sögulegu hlið þess
sæmileg skil, en nokkuð skortir á, að hið sama megi segja um þá
hlið, sem er einungis bókmenntasögulegs eðlis. Hann tekur tímatal
annála um atburði í ævi Noregskonunga til samanburðar við Hkr.,
en það er tvenns konar, eins og kunnugt er. Annað er í Resens-
annál o. f 1., hitt í Konungsannál og nokkrum yngri annálum, sem
frá honum eru runnir. B. A. virðist ljóst, „að Konungsannáll fari
nær tímatali Ara“, en er vist, að svo sé? Sögn Ara í Islendingabók
um aldur og ríkisstjórnarár Haralds hárfagra kemur ekki alveg heim
við Konungsannál, þótt hún sé ekki ákveðin. Hins vegar er ekki
annar munur á tali Ara, að því er bezt verður séð, og tali Resens-
annáls en sá, að flestir atburðir í ævi Noregskonunga á 10. öld eru
i annálnum taldir hafa orðið ári síðar en Ari hefir gert. Mun þar
einungis um reikningsskekkju að ræða. Svipaðar smáskekkjur eru
víðar í þeim annál. Höf. Konungsannáls hefir stuðzt við Hkr., eins
og B. A. bendir á. Atburðir þeir, sem þar eru taldir, í ævi Ólafs
konungs Tryggvasonar taka af allan vafa um það. En hefir hann
ekki einnig haft hliðsjón af riti Sæmundar fróða? Tilvitnunin til
hans við árið 1047 getur varla verið runnin frá annarri heimild.
Á lxxv. bls. hefir B. A. skrá um ríkisstjórnarár Noregskonunga
eftir fjórum heimildum, en villandi getur verið að leggja þau sam-
an á þann hátt, sem þar er gert. Ef gert er ráð fyrir, að þrír vetur
séu taldir bæði Haraldi hárfagra og Eiríki, syni hans, i Noregskon-