Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 203

Skírnir
Ræða í Ásbrekku
201
er góð verzlun, er báðir aðilar hagnast af. Undir eins og
annar tekur meira en jafngildi þess, er hann lét, rask-
ast jafnvægið og hann er á leiðinni að verða sníkjudýr
á framleiðslu hins. Hvötin til að þiggja og taka fær byr
undir vængi og magnast eins og aðrar hvatir því meir
sem meira er látið eftir henni. „Ágirnd vex með eyri
hverjum“, segir máltækið. — Þetta á jafnt við hvort sem
ræða er um viðskipti tveggja manna eða tveggja þjóða,
því að viðskipti þjóða á milli eru í höndum einstakra
manna, er fara með umboð þjóðarinnar, og sá hugsunar-
háttur og sú breytni, sem birtist í einkalífi manna, kemur
fram í stækkaðri mynd í viðskiptum þjóðanna.
Ef vér nú lítum aftur á hið ægilega ástand, sem nú er
í heiminum, þá verður augljóst, að helzta undirrót þess
er röskun á jafnvægi hvatanna til að gefa og þiggja,
veita og taka. Ágirnd til valda, fjár og landa, hefur með
sumum þjóðum eða stjórnendum þeirra orðið svo tryllt,
að þær svífast einskis og ráðast eins og óðir hundar á
hverja þá þjóð, er þær telja sig hafa í höndum við, og
brjóta hana undir sig, til þess að skammta sér sjálfar af
gæðum hennar það, sem þeim líkar. Þær fótumtroða það
lögmál lífsins, sem Hávamál orða svo vel: „Viðrgefendr
eru vinir lengst“, og þar með kveikja þær eld haturs og
hefnda og starfa að því að gera helvíti á jörðu.
Vér skulum vona, að hin heilbrigðari öflin sigri að lok-
um í þeim ægilega hildarleik, sem nú er háður í veröld-
inni, þó að illa líti út í bili. En hvernig á að byggja upp
nýjan og betri heim á þeim rústum, sem verða eftir þetta
stríð. Vér vitum ekki enn, hvort hér á landi verða þá
meiri eða minni rústir eða engar. Og vér getum ekki
búizt við að eiga mikinn þátt í að byggja upp annan hluta
heimsins en þann, sem oss hefur sérstaklega verið trúað
fyrir. En hitt væri ekki úr vegi að athuga það í tíma,
hvort sömu sundrungaröflin, sem hleypt hafa heiminum
í bál, eru ekki líka starfandi innan vors litla þjóðfélags.
Er hér í hverri sál fegursta jafnvægi milli hvatanna til
að gefa og þiggja? Eru viðskipti stéttar við stétt þannig,,