Skírnir - 01.01.1942, Blaðsíða 103

Skírnir
Njáls saga
101
áhrif á hann og þar með á gang atburðanna, er ljósast má
sjá af frásögninni um brennuna. Stutt grein um það, að
Njáll lét skírast, myndi tæplega hafa gefið þessu mikil-
væga atriði þá áherzlu, er það fær af hinni ýtarlegu kristni-
boðssögu. Hún verður því að teljast nauðsynlegur þáttur
af heild Njáls sögu, eins og höfundur hefir sjálfur frá
henni gengið og skilið atburði hennar. 1 upphafi kristni-
boðskaflans farast Njáli þannig orð: „Svo lízt mér, sem
hinn nýi átrúnaðr muni vera miklu betri ok sá muni sæll,
er þann fær heldr. Ok ef þeir menn koma út hingat, er
þann sið bjóða, þá skal ek þat vel flytja“. Sögumaður get-
ur leyft sér að segja um Njál: „Hann fór oft frá öðrum
mönnum einn saman ok þuldi“. Frá hugsunum hans og
heilabrotum um vandamál lífsins getur hann aftur á móti
ekkert sagt. í sjálfu sér er þetta stórkostlega mikið. Eg
ætla, að í öllum íslendingasögum verði leitað árangurs-
laust að setningu, er gefi jafn hófsamlega og þó jafn ljósa
bendingu um andlega baráttu og djúpa íhugun. Og að
vísu nær höfundur tilgangi sínum. Því að með þau um-
mæli Njáls, sem áður voru greind, og kristniboðið í fersku
minni, skilst lesandanum nógu vel þróun þeirrar hugsun-
ar, er fram kemur í orðum hans í brennunni: „Verðið vel
við ok mælið eigi æðru, því at él eitt mun vera — ok
skyldi langt til annars slíks. Trúið þér ok því, at guð er
miskunnsamr ok mun hann oss eigi láta brenna bæði
þessa heims ok annars“. Sá hugsunarháttur, sem hér kem-
ur fram, sver sig efalaust meir í ættina við hugarfar vel
kristinna manna á 12. og 13. öld en þeirra, er búið höfðu
rúman áratug aðeins við kristinn sið, og verða þessu
næsta hliðstæð dæmi fundin frá því um miðja 12. öld og
svo á 13. öld, öld söguhöfundarins sjálfs. Það er og at-
hyglisvert, að í frásögninni um Njálsbrennu kemur fram
önnur skýring á háttsemi Njáls, sem vel gæti verið jafn-
gömul Njálsbrennu, og ef til vill eru orð Flosa og Skarp-
héðins, sem binda þá hugmynd, söguleg og rétt hermd:
Feigðin kallar Njál inn í húsin — og eldinn. En þótt höf-
undur Njáls sögu hermi þessi orð, lætur hann þau ekki