Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1918, Qupperneq 59

IÐL’NN J
Myndun íslands og ævi.
53
og því annað tveggja bráðin og lljólandi eða í gufu-
formi. Eftir því sem fram liðu slundir, misli jörðin
mikinn hita út í geiminn. Við það kólnaði hún svo,
að frumefnin tóku að dragast saman og storkna og
mynda fast skurn um hana. Þá mynduðust hinar
fyrstu steina- og bergtegundir. Síðan drógst vatns-
gufan í gufuhvolfi jarðarinnar saman, féll til jarðar
og myndaði vötn og höf, er i fyrstu voru sjóðheit.
En brátt tók jarðhitans innan frá að gæta minna á
yfirborði jarðar. Hafa eðlisfræðingar leitt rök að því,
að jarðskurnið haíi eigi þurfl að verða meira en 100
metrar á þykt til þess að skýla svo yfir jarðhitann,
að sólarliitinn yrði að mestu ráðandi um loftslagið
og hilann á yfirborði jarðar.
Jarðsagan hefst með myndun hinna fjnstu berg-
tegunda á jörðunni, sem varðveizt hafa til vorra daga.
Aðal-jarðsögutímabilin eru þessi:
I. Upphafsöld (Arkæiska öldin; af gríska orðinu
archaios = gamall eða upprunalegur) heitir elzta
tímabil jarðsögunnar. IJá mynduðust hinar elztu
berglegundir, sem fundisl hafa á jörðunni (granitgnejs,
gnejs, flöguglimmer o. 11.). Koma þessar myndanir
^iða í ljós í Svíþjóð, Noregi og Finnlandi; auk þess
á Skollandi, Grænlandi og í Kanada í Norður-Ame-
ríku. Engar dýra- eða jurtafeifar hafa fundist í jarð-
lögum þessarar aldar. Aftur á móti eru þau víða
lnjög málmauðug; t. d. eru hinar beztu járnnámur
1 Svíþjóð, eirnámurnar í Falun og silfurnáman í
Kongsbergi í Noregi í jarðlögum frá þessari öld.
H. Frumlífsöld (Eozoiska1) öldin; af eos = morg-
unroði og zoon = lifandi vera). I5á mynduðust þykk
lög af kalksleini, sandsteini ög leirsleini; eru þau
uPprunalega mynduð af valni, en hafa siðar tekið
uuklum umbreytingum. I5á urðu og til ýms lög af
b Einnig kölluð Algoniska uUIin; nnfnið úr máli Indinna-(lokl;s i
• nada, þar sem jarðlög frá þessari öld voru snemiiia kunn.