Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1918, Page 78

72
Guðra. G. Bárðarson:
[ IÐUNN
lögin voru að myndast. Heíir yfirborð hans að lok-
um náð minst 150 m. hærra þar á nesinu en nú.
5. þáttur. Jökultíminn.
Þá tók loftslagið að kólna, jöklar söfnuðust á há-
lendið og breiddust að lokum yfir alt landið, svo
það huldist þykkri jökulhellu. Þá varð meðalhiti árs-
tíðanna miklu lægri en nú, eða svipaður og í liin-
um norðlægustu heimskautalöndum. Þó helzt það
ekki svo allan jökultímann. Stundum hlýnaði svo, að
jöklarnir minkuðu stórum og ýms héruð urðu jökul-
laus; svo kólnaði aftur og jöklarnir jukust af nýju.
Pessar loftslagsbreytingar hafa að líkindum endurtek-
ist þó nokkrum sinnum, meðan jökultíminn stóð yfir.
í Búlandshöfða á Snæfellsnesi hafa fundist sævar-
myndanir frá jökultimanum um 200 m. yfir sjó.
Neðan til í lögunum hittast skeljar, sem að eins lifa
í norðlægustu höfum, t. d. við norðurhluta Græn-
lands; en ofar í þeim aðrar tegundir, sem eigi lifa
norðar en í ísafjarðardjúpi. Síðan hafa jöklar gengið
yfir lög þessi. Sjálf eru lögin að meslu óhögguð eins
og særinn hefir skilið við þau. í Fossvogi við Skerja-
fjörð finnast leifar af skeljum, sem lifað hafa í auð-
um sjó; undir lögum þeim eru jökulrispaðar klappir,
en ofan á þeim eru jökulruðningar, og yfirborð þeirra
er sumstaðar jökul-núið. — Sýnir þetta bezt, hver
breyting hefir orðið á útbreiðslu jöklanna og lofts-
laginu á jökultímanum.
í Saurbæ í Dalasýslu eru skeljalög, sem myndast
hafa síðasl á jökultímanum, þegar jöklana var farið
að leysa af ströndunum. í lögum þessum er mikið
af skel þeirri, er jökultota nefnist (Porllandia glaci-
alis). Nú er tegund þessi útdauð hér við land, en
liíir að eins i hinum svellkalda sæ heimskautahafs-
ins, svo sem við Spitsbergen og norðurhluta Græn-
lands og víðar.