Skírnir - 01.01.1942, Side 27

Skírnir
Danmörk eftir 9. apríl 1940
2 5
og fréttaflutningi. Hvert einstakt land á að eiga sinn sess-
í hinu skipulagða kerfi og fær sitt ákveðna hlutverk, eða
sinn skerf, í búnaði, viðskiptum og iðnaði. En öll stóriðja
á að vera innan Þýzkalands, því að hún er eðlilegt verkefni
þess. Þegar þetta allt er framkvæmt, þá kemur paradís,
þá sprettur hið nýja þúsund ára ríki upp af sjálfu sér.
Það er þetta nýskipulag, sem Roosevelt sagði um: Það
er ekki skipulag, og það er ekki nýtt. (It is no order, and
it is not new). Við mundum hafa tilhneigingu til þess að
segja með einföldu dönsku orðatiltæki líkt og barnið í
æfintýrinu um nýju fötin keisarans: „Fötin eru engin, og
þau eru ekki ný“.
Þetta eru þær kenningar nýskipunarinnar, sem danska
þjóðin þarf að taka afstöðu til. Engan þarf því að undra
þó að almenningur hugsi sem svo: ,,af ávöxtunum skuluð
þér þekkja þá“, og spyrji um það, hvaða árangri nýskip-
unin hafi náð í Danmörku og hvaða blessun hún hafi haft
í för með sér. Ég get aðeins nefnt fátt eitt um þetta,
umfram það, sem ég hef þegar getið:
Stjórnmálalífið lamað; fjöldi manna handteknir vegna
stjórnmálaskoðana; eftirlit með blöðum og útvarpi, eng-
ar stjórnmálaumræður, engar stríðsfréttir nema þýzkar,
kvikmyndahús og leikhús háð eftirliti, brezkar og amerízk-
ar kvikmyndir bannaðar; funda- og ræðufrelsi mjög tak-
markað; umferða og ferðalagafrelsi af skornum skammti,
jafnvel til Svíþjóðar er erfitt að fá fararleyfi; bækur
settar á bannskrá; undantekningalögum beitt gegn til-
teknum hópum af mönnum; aukið lögregluvald og aukið
eftirlit með daglegu lífi borgaranna, sívaxandi afbrot,
einkum vegna bannanna. Lögreglumálin í Kaupmanna-
höfn voru um helmingi fleiri árið 1941 en 1940 og glæpir
jukust um þriðjung um alla Danmörk 1941.
Þetta eru menningaráhrif tveggja ára hernáms og
verndar. Áhrifin á fjármál og atvinnumál eru þessi:
Afkoma landbúnaðarins og að miklu leyti einnig iðnað-
arins var góð á yfirborðinu, einkum framan af. Búnaðar-