Skírnir - 01.01.1942, Side 63
Skírnir
Brezka þjóðasamfélagið
61
Stóra-Bretland ætti í ófriði við önnur ríki. Kanada fylgdi
þeirri stefnu, að samveldislöndin sjálf ættu að skera úr
því á eigin þingi, hverja stefnu þau ættu að taka, ef ein
eða önnur þjóð samveldisins lenti í ófriði. Fyrr en varði
töluðu staðreyndir sínu máli í þessu efni.
Þann 3. sept. 1939 lýsti Neville Chamberlain, brezki for-
sætisráðherrann þáverandi, í nafni konungs stríði á hend-
ur Þýzkalandi af hálfu Stóra-Bretlands. Þessi stríðsyfir-
iýsing tók ekki til samveldislandanna, þau voru hlutlaus
þar til stjórnir þeirra, að undangenginni ályktun á þeirra
eigin þingi, lýsti þeirri ákvörðun að gerast stríðsaðilar.
Ástralía og Nýja-Sjáland gerðust hiklaust samherjar
Stóra-Bretlands. Kanada var hlutlaus í 7 daga, því að
þann 10. sept. lýsti stjórnin í nafni konungs stríði á hendur
Þýzkalandi, og nokkru síðar gerði Suður-Afríka það sama
eftir að hinn brezki málstaður, að afstöðnum hörðum deil-
um, hafði sigrað við atkvæðagreiðslu á þinginu. Eire lýsti
aftur á móti yfir hlutleysi sínu í þessari styrjöld og hefur
með hörku fylgt þeirri stefnu til þessa dags. Sem liður í
varnarkerfi Bretlandseyja eru að sjálfsögðu hervarnir
á ströndum írlands. Eire tókst því á hendur á sínum tíma
að halda upp vörnum fyrir þrjár mikilvægar flotahafnir
þar í landi, og í núverandi styrjöld gera þeir það án efa.
En þar sem Eire er hlutlaust, hafa Bretar engin not þess-
ara hafna fyrir herskip sín, og hefur oft verið að því vikið
í erlendum fréttum síðan stríðið hófst, hve bagalegt þetta
væri í vörninni gegn kafbátahernaði Möndulveldanna. En
ætla má þó, að Eire haldi annars uppi velviljuðu hlutleysi,
sem svo er nefnt, í garð Bandamanna.
Hér á undan hefur verið sýnt, hvernig nýlendurnar
öðluðust stig af stigi aukna sjálfstjórn þar til þær að lok-
um gerðust fullvalda þjóðríki í athöfn og samkvæmt lög-
gjöf, sem brezka löggjafarvaldið stóð að og setti. Þetta
ríkjasamfélag hefur ekkert sameiginlegt löggjafarvald,
enga sameiginlega ábyrga stjórn og ekkert sameiginlegt