Skírnir - 01.01.1942, Page 130
128
Ólafur Lárusson
Skírnir
fyrir fæðingunni.80) Vatn úr Maríubrunni á Keldum er
sagt gott við augnveiki, og eru sögð dæmi frá síðari tím-
um því til sönnunar og að fólk hafi fengið vatn þaðan í
flöskum langar leiðir að.81) En báða þessa brunna er Guð-
mundur biskup sagður hafa vígt, svo sem áður var getið,
þótt hvorugur þeirra beri nafn hans. Annars eru Gvendar-
brunnarnir nú eins og hverjar aðrar lindir. Þjóðtrúin
iann nú orðið eigi að segja frá því, að vatn úr þeim sé
gætt neinum óvenjulegum krafti eða að jarteinir gerist,
er það er notað. Þótt minningin um að Guðmundur biskup
fiafi vígt brunnana hafi geymzt hjá alþýðu manna, hafa
brunnarnir ekki verið neinar helgar lindir í hugum henn-
:ar síðari aldirnar.
í sambandi við brunnvígslur Guðmundar biskups er
rétt að geta þess, að sagt var að hann hefði vígt þurra-
baðið í Jarðbaðshólum í Mývatnssveit. Var bað þetta fjöl-
sótt fyrrum og fengu sumir þar heilsubót.82)
III.
Árni ábóti Jónsson lýsir kraftinum, er fylgdi vatnsvígsl-
nm Guðmundar biskups, með þessum orðum:
Tákn frægðust fyrir vötn er vígði
vélrýrir ok söngva dýra,
gagn sem heilsa greiddist brögnum,
grand firðist ok vælar fjanda;
sjatna mein en búfé batnar,
boginn réttist en hrjúfir sléttast,
sloknar eldr en verkir vikna,
veitist sýn en dauði týnist.83)
Meðal jarteinanna, er fylgdu vatni hans, er hér nefnt það,
að „firðust vælar fjanda“. Er hér komið að einum megin-
þættinum í starfi Guðmundar biskups, eins og því er lýst
í þjóðtrúnni, viðureign hans við illar vættir.
Brunnvatn hans gat verið öflugt vopn gegn óvættum.
Saga hefir geymzt um eina brunnvígslu hans í Noregi. Var
það á Tálgi í Sogni. Þar voru reimleikar svo miklir, „at
byggðarmenn þóttust náliga upp eyddir“. Leituðu þeir til